بعضی از درمان‌های خانگی واقعا مؤثرند، ولی بعضی دیگر بیشتر تأثیری شبیه پلاسیبو یا دارونما دارند. در ادامه، بعضی از درمان‌های خانگی و میزان تأثیرگذاری آنها را بررسی می‌کنیم. بعضی از این درمان‌ها برایتان آشنا هستند و احتمالا بارها آنها را امتحان کرده‌اید، ولی شاید بعضی دیگر برایتان تازگی داشته باشند.
۱. حمام‌کردن با نمک اپسوم
نمک اپسوم یا سولفات منیزیم با نمک خوراکی متفاوت است. نمک اپسوم «نمک حمام» نیز نامیده می‌شود، زیرا معمولا در آب حمام حل می‌شود تا درد و گرفتگی عضلات را تسکین دهد. شواهدی وجود ندارد که بدن ما می‌تواند مواد معدنی را از طریق پوست جذب کند، بنابراین نباید تصور کنید که حمام‌کردن با نمک اپسوم اثر دارویی دارد. در واقع حمام آب گرم به‌تنهایی می‌تواند کوفتگی و درد عضلات را تسکین دهد و نمک‌های معطر حمام صرفا تجربه آرامش‌بخش حمام آب گرم را لذت‌بخش‌تر می‌کنند.
۲. جوش‌شیرین برای سوزش سر دل
اگر دچار سوزش سر دل یا سوء هاضمه شده‌اید، مصرف ماده‌ای قلیایی مانند جوش شیرین سبب کاهش علائم شما می‌شود. البته جوش‌شیرین بهترین انتخاب نیست، چون ممکن است احساس ناراحتی را بیشتر کند، زیرا در معده منبسط می‌شود. به‌علاوه اگر باید از مصرف سدیم در رژیم غذایی پرهیز کنید، استفاده از جوش‌شیرین یا همان «بی‌کربنات سدیم» روش مناسبی نیست. بهتر است که برای سوزش سر دل از آنتی‌اسید‌های بدون نسخه مانند آلومینیوم ام‌جی استفاده کنید.
۳. ویتامین سی برای سرماخوردگی
بسیاری از مردم وقتی سرما می‌خورند، آب پرتقال یا قرص ویتامین سی مصرف می‌کنند. بااین‌حال شواهد محکمی وجود ندارد که ویتامین C ایمنی بدن را افزایش می‌دهد. شاید دوره سرماخوردگی کسانی که مرتب ویتامین سی مصرف می‌کنند از دیگران اندکی کوتاه‌تر باشد (فقط چند ساعت)، ولی حتی در این مورد نیز شروع مصرف ویتامین سی پس از بیماری تأثیری ندارد.
۴. شیر گرم برای خواب
به‌گفته بنیاد خواب آمریکا، «ممکن است» که شیر گرم به خواب شما کمک کند. این قوی‌ترین توصیه‌ای است که می‌توانید درباره مصرف شیر گرم برای بهبود خواب پیدا کنید. معمولا نوشیدن ۱ لیوان شیر گرم برای افراد آرامش‌بخش است، ولی این تصور درست نیست که اسیدآمینه تریپتوفان موجود در شیر موجب خواب‌آلودگی می‌شود. زیرا میزان تریپتوفان موجود در شیر زیاد نیست و برای رسیدن تریپتوفان به مکانی که در آن بتواند پیام خواب‌آلودگی را به مغز ارسال کند، راه ساده‌ای وجود ندارد.
نظریه دیگر این است که قدرت شیر گرم در ارتباطی نهفته است که در مغز ما ایجاد می‌کند: چون فکر می‌کنیم که شیر گرم ما را خواب‌آلوده می‌کند، با نوشیدن آن خواب‌آلوده می‌شویم.
۵. فندق افسونگر (Witch hazel) برای بواسیر
عصاره فندق افسونگر ماده‌ای قابض است یعنی پس از خشک‌شدن، موقتا پوست یا سایر بافت‌ها را سفت می‌کند. شواهد زیادی مبنی بر اثربخشی فندق افسونگر بر بواسیر وجود ندارد. البته بنا بر شواهد موجود، می‌تواند موجب کاهش خارش، درد و خون‌ریزی شود.
برای استفاده از عصاره فندق جادوگر مقداری از آن را روی پد پنبه‌ای یا یک تکه دستمال توالت بریزید و روی موضع بمالید. همچنین می‌توانید دستمال‌ها یا پدهایی را بخرید که به فندق افسونگر آغشته شده‌اند.
۶. نوشابه زنجبیلی برای حالت تهوع
وقتی حس می‌کنید که می‌خواهید استفراغ کنید، نوشابه زنجبیلی ممکن است نوشیدنی آرامش‌بخشی باشد. ولی آیا واقعا به رفع حالت تهوع کمک می‌کند؟
شواهدی وجود دارد که ریشه زنجبیل می‌تواند به رفع حالت تهوع ناشی از بارداری یا پس از بیهوشی کمک کند. ولی به نظر نمی‌رسد که به همان اندازه در رفع حالت تهوع ناشی از بیماری مؤثر باشد. به‌علاوه ممکن است که در نوشابه زنجبیلی ریشه زنجبیل واقعی وجود نداشته نباشد یا میزان آن بسیار کم باشد. بنابراین اگر در شرایط حالت تهوع مصرف نوشابه زنجبیلی موجب می‌شود که احساس بهتری پیدا کنید، احتمالا این بیشتر به‌دلیل تصوری که درباره آن دارید و اثر دارونماست. یعنی در صورت تمایل می‌توانید نوشیدنی دیگری بنوشید.
۷. غذاخوردن هنگام سرماخوردگی و گرسنگی به‌هنگام تب
این تصور قدیمی به دورانی بازمی‌گردد که مایعات و عملکردهای بدن به دو دسته «گرم» و «سرد» تقسیم می‌شدند. تب در دسته گرم قرار می‌گرفت و تصور می‌شد که خون گرما را نگه می‌دارد. بنابراین حجامت و خون‌گرفتن بخشی از روش درمان تب بود. ایده «گرسنگی» هنگام تب نیز از همین تصور می‌آمد: سوخت بدن را قطع کنید تا از حرارت آتش کاسته شود. از سوی دیگر اگر آبریزش بینی دارید، یعنی سرما خورده‌اید که درمان‌هایی کاملا متفاوت دارد.
ولی امروزه می‌دانیم که ویروس‌ها عامل سرماخوردگی‌اند و تب نیز یکی از روش‌های بدن برای واکنش به عفونت ویروسی یا غیرویروسی است. تب و سرماخوردگی می‌توانند هم‌زمان اتفاق بیفتند. به‌علاوه نمی‌توانیم با غذانخوردن تب را پایین بیاوریم. پس چه تب داشته باشید و چه سرما خورده باشید، باید طبق معمول غذا بخورید تا مواد مغذی موردنیاز بدن تأمین شود.
۸. آب زغال‌اخته برای عفونت مجاری ادراری
گفته می‌شود که آب زغال اخته می‌تواند از عفونت مجاری ادراری پیشگیری و حتی آن را درمان کند. با وجود این، پژوهش‌ها نشان نداده‌اند که آب زغال‌اخته می‌تواند عفونت مجاری ادراری را درمان کند. پس اگر احساس سوزش دارید، به‌جای میوه‌فروشی به پزشک مراجعه کنید. نقش آب زغال‌اخته در پیشگیری از عفونت مجاری ادراری نیز هنوز تأیید نشده نیست. کالج زنان و زایمان آمریکا به این ویژگی اشاره می‌کند، ولی مهم‌ترین توصیه‌های آنها برای جلوگیری از عفونت مجاری ادراری ساده‌ترند:
- آب کافی بنوشید؛
- وقتی که نیاز دارید به دست‌شویی بروید؛
- پوست اطراف مقعد و ناحیه تناسلی را بشویید.
(ادرارکردن پس از رابطه جنسی نیز در این فهرست نیست.)
۹. یخ برای کبودی
اگر به‌تازگی ساق پایتان محکم به چیزی خورده است و مطمئنید که کبود می‌شود، استفاده از یخ برای کاهش تورم و وسعت ناحیه کبودی مفید خواهد بود.
۱۰. چای بابونه برای خواب بهتر
گرچه بسیاری عقیده دارند که چای بابونه موجب بهبود خواب می‌شود، شواهد بسیار اندکی برای تأیید این ادعا وجود دارد. طبق ۶ پژوهش در سال ۲۰۱۹ مشخص شد که بابونه کیفیت خواب افراد را بهبود داده، ولی موجب نشده است که افراد دچار بی خوابی بیشتر بخوابند. اگر چای بابونه برای شما آرامش‌بخش است، از نوشیدن آن لذت ببرید. ولی اگر به نظر نمی‌رسد که تأثیری بر کیفیت خواب شما داشته باشد، احتمالا بی‌اثر است.
۱۱. برش‌های خیار برای پف‌کردگی چشم‌ها
گذاشتن برش‌های خیار روی چشم‌ها از درمان‌های زیبایی نمادین است، ولی شواهد بالینی برای تأیید آن وجود ندارد. خیار ترکیبات شیمیایی مغذی فراوانی مانند ویتامین سی دارد، ولی آیا میزان این ترکیبات به‌اندازه‌ای هست که با استفاده موضعی تأثیری داشته باشد؟ خیلی بعید است.
در واقع تنها کاری که با گذاشتن برش‌های خیار روی چشم‌ها انجام می‌دهیم، این است که چیزی خنک و مرطوب را روی چشم‌هایمان می‌گذاریم. این کار به ما حس خوبی می‌دهد و ممکن است پف چشم‌ها را موقتا اندکی کاهش دهد. اگر نمی‌خواهید یک خیار را هدر بدهید، می‌توانید به‌جای آن یک بسته ژل خنک‌کننده یا حوله‌ای مرطوب روی چشم‌هایتان بگذارید.
۱۲. آلوئه‌ورا برای سوختگی
لوسیون‌های حاوی آلوئه‌ورا موجب تسکین سوختگی می‌شوند، ولی آیا واقعا آلوئه‌ورا کار خاصی انجام می‌دهد؟ نتایج پژوهش‌ها قطعی نیست. ظاهرا آلوئه‌ورا می‌تواند جایگزین خوبی برای سایر پمادهای سوختگی باشد. (در شرایطی که این پمادها در دسترس نباشند.) آلوئه‌ورا پوششی مرطوب روی زخم ایجاد می‌کند که به بهبود آن کمک می‌کند.
به‌گفته آکادمی پزشکان خانواده آمریکا، بهترین درمان سوختگی جزئی این است که محل سوختگی را به‌مدت ۲۰ دقیقه در آب خنک قرار دهید. سپس می‌توانید از کرم آلوئه‌ورا یا پماد آنتی‌بیوتیک استفاده کنید. اگر سوختگی عمیق است، تاول زده یا در ناحیه حساسی مانند صورت یا اندام تناسلی ایجاد شده، به پزشک مراجعه کنید.
۱۳. سرکه سیب برای درمان اثر پیچک سمی
درمان‌های خانگی زیادی برای اثر پیچک سمی وجود دارد، ولی بهترین کار این است که اوروشیول (urushiol، روغن تحریک‌کننده گیاه) را بشویید. مایع ظرف‌شویی یا صابون معمولی برای پاک‌کردن روغن از روی پوست کافی است. فقط مراقب باشید که حین شست‌وشو روغن به دست‌ها یا سایر سطوح منتقل نشود. در صورت امکان، لباس‌هایتان را در ماشین لباس‌شویی بیندازید. خوشبختانه بثورات پوستی چند ساعت پس از تماس با گیاه ظاهر می‌شوند. بنابراین بهتر است که به‌جای درمان خانگی، دوش بگیرید.
آیا باید بلافاصله پس از تماس قسمتی از بدن با گیاه، روی آن سرکه سیب بریزید؟ خیر! زیرا سرکه کمکی به ازبین‌بردن روغن نمی‌کند و حتی ممکن است که آن را پخش کند. اگر بثورات پوستی ظاهر شده‌اند، به‌توصیه انجمن پوست آمریکا، می‌توانید از پماد کالامین، کرم هیدروکورتیزون، جو دوسر کلوئیدی، کمپرس سرد و آنتی هیستامین استفاده کنید.
۱۴. رابطه جنسی برای تسکین دردهای قاعدگی
افراد بسیاری ادعا کرده‌اند که رابطه جنسی دردهای قاعدگی آنها را تسکین می‌دهد. آنها این روش را امتحان کرده‌اند و مؤثر بوده است، ولی هیچ پژوهشی وجود ندارد که این ادعا را اثبات کند. معمولا پزشکان می‌گویند که اندورفین یا اکسی توسین حاصل از ارگاسم به‌طور بالقوه می‌تواند دردها را تسکین دهد. ولی اکسی‌توسین موجب افزایش گرفتگی عضلات نیز می‌شود، یعنی نباید انتظار داشته باشید که این روش درمانی کاملا مؤثر باشد. گاهی خود رابطه جنسی موجب گرفتگی عضلات می‌شود، به‌ویژه اگر در حین رابطه دهانه رحم لمس شود. این یکی از درمان‌هایی است که باید خودتان آن را امتحان کنید و نتیجه‌اش را ببینید.
۱۵. حبس‌کردن نفس برای قطع‌کردن سکسکه
پژوهش‌های بالینی درباره سکسکه بر افرادی متمرکز است که دچار دوره‌های مکرر یا درمان‌نشدنی سکسکه‌اند. وضعیت این افراد لزوما مثل بقیه ما نیست؛ معمولا مشخص می‌شود که سکسکه با مشکل پزشکی دیگری ایجاد شده است مانند سوزش سر دل یا حتی وجود توموری که عصب واگوس را تحریک می‌کند. معمولا درمان آن مشکل پزشکی موجب قطع سکسکه می‌شود.
شواهد محکمی وجود ندارد که نشان‌دهنده تأثیرگذاری درمان‌های خانگی سکسکه در موارد معمولی آن باشد. مروری بر درمان‌های سکسکه در سال ۲۰۱۵ چند درمان را مشخص می‌کند که ظاهرا دست‌کم گاهی مؤثرند:
- مانورهای تنفسی مانند حبس‌کردن نفس یا نفس‌کشیدن درون پاکت کاغذی؛
- تحریک عصب واگوس مانند سردکردن صورت یا ترساندن فرد توسط فردی دیگر (گذاشتن گوشت یخ‌زده روی سینه نیز احتمالا اثر مشابهی دارد)؛
- تحریک نازوفارنکس (Nasopharyngeal stimulation) یا ناحیه بینی‌حلقی مانند استشمام آمونیاک یا ریختن سرکه روی بینی.
نمی‌دانیم که این روش‌ها مؤثرند یا نه. دفعه بعد که دچار سکسکه شدید، می‌توانید آنها را امتحان کنید.
شما بگویید
در این مقاله تأثیرگذاری برخی درمان‌های خانگی بر اساس شواهد علمی و پژوهش‌ها بررسی شدند. البته نمی‌توان گفت که اگر چیزی از نظر علمی اثبات نشده، قطعا اشتباه است. ولی تأثیر تلقین و دارونما را نیز نمی‌توان نادیده گرفت. نظر شما چیست؟ تابه‌حال کدام‌یک از این روش‌ها را امتحان کرده‌اید؟ آیا برای شما مؤثر بوده‌اند و مشکلتان را حل کرده‌اند؟ تجربه استفاده از چه درمان‌های خانگی دیگری را دارید؟
