سلول‌های هر بخشی از بدن ممکن است به‌سبب رشد بی‌رویه، سرطانی و به محل‌های دیگر منتشر شوند. سارکوم کاپوزی یا کاپوسی نوعی سرطان است که به‌علت رشد سلول‌های پوشش عروق لنفی و خونی ایجاد می‌شود. این سرطان معمولا به‌صورت تومور روی پوست یا سطوح مخاطی مثل درون دهان ظاهر می‌شود، اما ممکن است که در نواحی دیگر بدن مثل گره‌های لنفی، ریه‌ها یا مجرای گوارشی هم ایجاد شود. می‌دانید علت ایجاد سارکوم کاپوsی و راه تشخیص و درمان آن چیست؟ برای اطلاعات بیشتر درباره این بیماری تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
سارکوم کاپوزی چیست؟
سارکوم کاپوزی همیشه با عفونت ناشی از ویروس هرپس انسانی ۸ (۸-HHV) ایجاد می‌شود که هرپس‌ویروس مربوط به سارکوم کاپوزی هم نامیده می‌شود. این ویروس در بعضی نقاط جهان خیلی نادر و در نواحی دیگر شایع‌تر است. سلول‌های غیرطبیعی سارکوم کاپوسی خال یا تومورهای بنفش، قرمز یا قهوه‌ای روی پوست هستند. این نواحی را نواحی درگیر ضایعه می‌نامند. ضایعات پوستی سارکوم کاپوزی بیشتر روی پاها یا صورت دیده می‌شوند. هرچند ممکن است این ضایعات ظاهر بدی داشته باشند، معمولا علامتی ندارند. بعضی ضایعات روی پاها یا کشاله ران ممکن است موجب ورم دردناک روی پا شوند.
عوامل زمینه‌ساز سارکوم‌کاپوزی
هرچند بیشتر افراد درگیر این ویروس قبلا به سارکوم کاپوزی مبتلا نبوده‌اند، این بیماری بیشتر در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف دیده می‌شود.
انواع سارکوم کاپوزی
۱. سارکوم‌کاپوزی اپیدمی (وابسته به ایدز)
شایع‌ترین نوع سارکوم کارپوزی در آمریکا، نوع وابسته به ایدز یا اپیدمی است. این نوع در افراد مبتلا به عفونت اچ.آی.وی عامل ویروس ایدز ایجاد می‌شود. اچ.آی.وی ویروس نقص ایمنی انسان است. افراد مبتلا به این ویروس (اچ.آی.وی مثبت) لزوما ایدز ندارند، اما ویروس می‌تواند قبل از ایجاد بیماری اصلی سال‌ها در بدن فرد باقی بماند. بیماری ایدز زمانی شروع می‌شود که ویروس آسیب جدی به سیستم ایمنی فرد می‌زند و احتمال ابتلای بیمار به عفونت‌های خاص مثل سارکوم کارپوزی افزایش می‌یابد.
سارکوم کاپوزی نوعی بیماری معرف ایدز هم در نظر گرفته می‌شود. یعنی زمانی این بیماری در فرد آلوده به اچ.آی.وی ایجاد می‌شود که فرد ایدز داشته باشد و فقط اچ.آی.وی مثبت نباشد. درمان عفونت اچ.آی.وی با درمان ضدرتروویروسی بسیار فعال احتمال بروز سارکوم کارپوزی مرتبط با ایدز را کم می‌کند. بااین‌حال، همچنان ممکن است بعضی افراد در چند ماه ابتدایی درمان ضدرتروویروسی بسیار فعال به سارکوم کارپوزی مبتلا شوند. در کشورهایی که این درمان در دسترس نیست، بیماری می‌تواند به‌سرعت رشد کند.
۲. سارکوم کاپوزی کلاسیک (مدیترانه)
در مدیترانه، اروپای شرقی و خاورمیانه این بیماری بیشتر در افراد مسن ایجاد می‌شود. این نوع از سارکوم کاپوزی در مردان شایع‌تر از زنان است و معمولا افراد یک یا چند ضایعه در پا، زانو یا کف پایشان دارند. در مقایسه با سایر انواع این بیماری، ضایعات این نوع سریع رشد نمی‌کنند و ضایعات جدیدی ایجاد نمی‌شود. سیستم ایمنی افراد مبتلا به سارکوم کاپوزی کلاسیک مثل افراد مبتلا به سارکوم کاپوزی اپیدمی ضعیف نیست، اما احتمال دارد از حالت طبیعی ضعیف‌تر باشد. معمولا سیستم ایمنی با افزایش سن کمی ضعیف می‌شود و در این شرایط، افراد مستعد ابتلا به ویروس هرپس مربوط به سارکوم کاپوزی می‌شوند.
۳. سارکوم‌کاپوزی اندمیک (آفریقایی)
این بیماری در افرادی ایجاد می‌شود که در آفریقای استوایی زندگی می‌کنند و در آفریقا شایع‌تر از سایر نواحی جهان است. سایر عواملی که سیستم ایمنی را در آفریقا ضعیف می‌کنند مثل مالاریا، عفونت‌های مزمن و سوءتغذیه در ایجاد این بیماری نقش دارند و ممکن است طیف وسیع‌تری از افراد را درگیر کنند از جمله کودکان و زنان را. سارکوم کاپوزی اندمیک در افراد جوان‌تر (زیر ۴۰ سال) ایجاد می‌شود. شکل تهاجمی‌تر بیماری در کودکان و قبل از سن بلوغ ایجاد می‌شود و معمولا گره‌های لنفی و سایر اندام‌ها را درگیر می‌کند و به‌سرعت پیش می‌رود.
۴. سارکوم کاپوزی ناخوشایند (مربوط به پیوند)
در این حالت، بیماری در افرادی ایجاد می‌شود که سیستم ایمنی‌شان بعد از پیوند اندام سرکوب شده است؛ افرادی که عضو پیوندی می‌گیرند و دارو دریافت می‌کنند تا سیستم ایمنی آنها اندام جدید را رد نکند. با ضعیف‌شدن سیستم ایمنی، احتمال ابتلا به سارکوم کاپوزی افزایش می‌یابد. قطع مصرف داروهای سرکوب ایمنی یا کاهش مقدار آن شاید به ازبین‌رفتن یا کوچک‌شدن ضایعات منجر شود.
علائم سارکوم کاپوزی
- ضایعات روی پوست: اولین علامت سارکوم کاپوزی معمولا ضایعات روی پوست است که بنفش، قرمز یا قهوه‌ای هستند و ظاهر مسطح یا برآمده دارند. این ضایعات ممکن است فقط در یک ناحیه باشند یا همه نواحی را درگیر کنند، معمولا بدشکل‌اند و بیشتر روی پا و صورت ایجاد می‌شوند.
- ضایعات روی غشاهای مخاطی: شاید ضایعات در دهان، مقعد یا هر جایی از مجرای گوارشی باشند.
- ضایعات درون بدن: زمانی که ضایعات درون ریه باشند، تنفس محدود می‌شود و ممکن است فرد خون بالا بیاورد. ضایعات موجود در مجرای گوارشی هم ممکن است سبب درد و خونریزی شوند و فرد دچار کم‌خونی شود.
- گره‌های لنفی: درگیری گره‌های لنفی، به‌خصوص در ناحیه کشاله ران، ممکن است با ورم دردناک پاها همراه باشد.
تشخیص سارکوم‌کاپوزی
از آنجایی که این بیماری در بعضی کشورها نادر است، ممکن است با تأخیر تشخیص داده شود. مثل همه سرطان‌ها، تشخیص زودهنگام این سرطان نیز بسیار مهم است و از انتشار بیماری به اندام‌های دیگر جلوگیری می‌کند. اگر علائم سارکوم کاپوزی را دارید، ممکن است پزشک پوست، دهان، مقعد و گره‌های لنفی شما را بررسی کند. همچنین ممکن است پزشک آزمایش‌های دیگری تجویز کند، از جمله:
- آزمایش خون مخفی مدفوع؛
- نمونه‌برداری از ضایعات برای تأیید سارکوم کاپوسی؛
- پرتوی ایکس قفسه‌سینه برای بررسی انتشار بیماری به ریه؛
- برونکوسکوپی برای بررسی مسیر هوایی؛
- اندوسکوپی یا کولونوسکوپی در صورت وجود خون در مدفوع، درد شکمی یا کم‌خونی.
درمان سارکوم کاپوزی
ویروس عامل کاپوزی درمان ندارد و اگر با این ویروس تماس داشته باشید، همیشه آن را دارید. بااین‌حال به‌جز نوع مربوط به ایدز، سارکوم کاپوزی قابل‌درمان است و تعداد کمی از افراد بر اثر ابتلا به این بیماری می‌میرند. درمان سارکوم کاپوزی روی مهار علائم و درمان سرطان تمرکز دارد که بر اساس تشخیص بیماری انجام می‌شود و به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- نوع بیماری؛
- تعداد ضایعات؛
- اثرات ضایعات؛
- وضعیت عمومی بیمار.
در ادامه، درمان‌های مختلفی را بررسی می‌کنیم که برای بیماران مبتلا به سارکوم کاپوزی در نظر گرفته می‌شوند.
۱. بهبود عملکرد سیستم ایمنی
مؤثرترین و مهم‌ترین درمان برای بیماران مبتلا به سارکوم کاپوزی برطرف‌کردن نقص ایمنی است که اجازه رشد سرطان را می‌دهد. برای درمان مبتلایان به ایدز درمان ضدویروسی و برای افراد گیرنده پیوند تغییر یا کاهش مقدار داروهای سرکوب‌کننده ایمنی انجام می‌شود. همچنین شیمی‌درمانی‌های طولانی‌مدت برای افراد دچار مشکل سیستم ایمنی پیشنهاد نمی‌شود.
۲. درمان‌های موضعی
بعضی پزشکان برای ضایعات کوچک درمان‌های موضعی مثل تزریق مستقیم داروی شیمی‌درمانی به درون ضایعات، جراحی کرایو، برداشتن ضایعات، سوزاندن، استفاده از داروهای شبه ویتامین آ مثل رتینوئید، نوردرمانی یا پرتودرمانی موضعی را پیشنهاد می‌دهند.
۳. شیمی‌درمانی
افرادی که بیماری آنها با درمان نقص ایمنی بهبود نمی‌یابد، احتمالا در ادامه به شیمی‌درمانی نیاز پیدا می‌کنند. شیمی‌درمانی معمولا درون‌رگی است، هرچند بعضی درمان‌های خوراکی هم وجود دارد.
۴. ایمنی‌درمانی
ایمنی‌درمانی یا ایمونوتراپی بر اساس فعال‌کردن توانایی طبیعی سیستم ایمنی برای مبارزه با سرطان عمل می‌کند و برای درمان بعضی از انواع سرطان مؤثر است. بنابراین پزشکان سعی می‌کنند از آن برای درمان سارکوم کاپوزی هم استفاده کنند.
شما بگویید
شما چقدر با سارکوم کاپوزی و عوارض آن آشنایی دارید؟ آیا تابه‌حال به این بیماری مبتلا شده‌اید؟ در صورت تمایل، می‌توانید تجربه و نظرتان را در قسمت ارسال دیدگاه برایمان بنویسید و این مطلب را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
