یادگرفتن زبان جدید همان‌قدر که هیجان‌انگیز است، شاید ترسناک هم باشد. گمان کنید زبانی روبه‌روی شماست که از الفبایش گرفته تا تلفظ و آوایش هیچ شباهتی به زبان مادری شما ندارد. عجیب نیست در چنین شرایطی هوس کنید که سراغ زبان دیگری بروید. زبان چینی هم از زبان‌هایی است که ظاهر ترسناکی دارند و بسیاری از زبان‌آموزان سراغ آن نمی‌روند. در این مقاله می‌خواهیم ضمن آشنایی کلی با چینی، بررسی کنیم آیا واقعا این زبان به‌اندازه ظاهرش ترسناک هست یا نه. با ما همراه باشید.
آشنایی با زبان چینی
زبانهای چینی که زبانهای سینیتی و زبانهای هان نیز نامیده می‌شوند، از مهم‌ترین زبانهای آسیای شرقی هستند. ریشه این زبان‌ها زبانهای چینی‌تبتی‌اند. عموم مردم فکر می‌کنند زبانهای مختلف چینی گویش‌های مختلف‌اند نه زبانهای مجزا، اما زبان‌شناسان این گویش‌ها نظیر چینی ماندارین و کانتونی را به‌عنوان زبانهای چینی مختلف دسته‌بندی کرده‌اند.
تفاوت و شباهت زبانهای مختلف چینی
تفاوت تلفظ‌ها در زبانهای مختلف چینی بسیار زیاد است، چنان زیاد که مثلا گویشور ماندارین به‌سختی متوجه زبان کانتونی می‌شود و برعکس. بیشتر تفاوت این زبان‌ها در تلفظ و معنی واژگان و کمی هم دستور زبان است.
نقطه اشتراک همه این زبان‌ها هم در زبان ادبی‌شان است که کاراکترها و ساختار یکسان دارد. در واقع این زبان ادبی هیچ معیار مشخصی برای تلفظ ندارد و گویشور بسته به زبان خودش آن را تلفظ می‌کند. تا حدود ۱ قرن پیش از نثر کلاسیک (Wenyan) در زبان چینی استفاده می‌شد، اما امروزه نثر قاطع (Baihua) جایگزین آن شده است.
چینی معیار که امروزه بیشتر استفاده می‌شود، در اوایل دهه ۱۹۰۰ میلادی به وجود آمد. سال‌ها بعد نیز پین‌یین، سیستم لاتین‌نویسی زبان چینی، بر اساس گویش پکن طراحی شد تا به گسترش جهانی این زبان کمک کند.
ساختار کلی زبان چینی
چینی زبانی آوایی است که آوا یا همان تن در آن نقش مهمی ایفا می‌کند. در واقع تلفظ کلمه‌ای با آوای اشتباه ممکن است معنی آن را کلا تغییر دهد. زبان چینی معیار تنها ۴ آوا دارد، در حالی که زبانهای قدیمی‌تر چین همچون کانتونی بیش از ۶ آوا دارند. کلمه‌های چینی معمولا تنها ۱ بخش (سیلاب) دارند. در کلمه‌های مرکب چینی، پسوندها کاربرد زیادی دارند و برعکس، پیشوند و میانوند کم استفاده می‌شود. همچنین در چینی معیار کم پیش می‌آید کلمه‌ای به حروف بی‌صدا ختم شود، اما این مسئله در گویش‌های قدیمی‌تر همچون کانتونی بیشتر دیده می‌شود.
کلمه‌های چینی یک شکل دارند و به انواع مختلف صرف نمی‌شوند. همین مسئله باعث می‌شود تا کلمه‌ها در جملات ترتیب ثابتی داشته باشند. همچنین در زبان چینی خبری از حروف تعیین همچون «the» در زبان انگلیسی نیست. البته بعضی وقت‌ها کلمه «یک» به چینی در جایگاه حرف تعیین استفاده می‌شود. صفت‌ها نیز در این زبان تغییر نمی‌کنند و بدون تغییر به‌صورت قید هم استفاده می‌شوند.
انواع زبانهای چینی
گویش‌ها یا همان زبانهای مختلف چینی شامل ماندارین، وو، مین، هاکا، گان، شیانگ و کانتونی هستند که در ادامه بیشتر با آنها آشنا می‌شویم.
۱. چینی معیار
زبان چینی معیار بر اساس گویش پکن و زبان ماندارین ایجاد شده است. این زبان بیش از ۱۳۰۰ سیلاب مختلف، ۲۲ حرف بی‌صدای ابتدایی، ۹ حرف صدادار و ۴ آوا دارد. ترکیب حروف بی‌صدا، صدادار، نیمه‌صدادار و آواها در چینی معیار آن را از باقی زبان‌ها و حتی دیگر زبانهای سینیتی متمایز کرده است. وید جایلز و پین‌یین پراستفاده‌ترین سیستم‌های لاتین‌نویسی زبان چینی هستند که به ترجیح خود می‌توانید یکی از آنها را انتخاب کنید.
در چینی ماندارین، پسوندهایی داریم که گاهی اوقات ماهیت عبارت‌ها و کلمه‌ها را تعیین می‌کنند. بعضی از پسوندهای پرکاربرد عبارت‌اند از:
- پسوندهای –tou و –zi: نشان می‌دهند که عبارت مربوطه اسم است. مثلا fangzi یک اسم به‌معنای «خانه» است.
- پسوندهایی همچون –le، -guo و –zhe: برای مشخص‌کردن زمان فعل استفاده می‌شوند. مثلا پسوند –zhe برای عملی است که هم‌اکنون در حال اجراست.
- پسوندهای –de و –bu: اگر در انتهای عبارت مناسب بیایند، معنی «توانستن» و «نتوانستن» می‌دهند.
- عبارت le: مهم‌ترین بخش جمله محسوب می‌شود و نشانگر موقعیت جدید است. مثلا xiayu le یعنی «در حال حاضر باران می‌بارد».
۲. چینی کانتونی
زبان کانتونی در هنگ‌کنگ و ماکائو و گوانگجو زبان اصلی است. این زبان از چینی معیار حروف بی‌صدای کمتر و حروف صدادار بیشتری دارد. کلمه‌هایی که سیلاب آخرشان به صدای p و t و k ختم می‌شود ۳ آوا و باقی سیلاب‌ها ۶ آوا دارند. زبان کانتونی بیش از ۲۲۰۰ سیلاب دارد، اما طبقه‌بندی کلمه‌ها شبیه چینی معیار است. کلمه‌های وابسته به دستور زبان از نظر آوایی شباهتی به زبان چینی معیار ندارند، اما تقریبا معنای یکسانی دارند.
۳. دیگر زبانهای چینی
دنیای زبان‌ها و گویش‌های چینی بسیار گسترده است و هریک از آنها خصوصیت‌های منحصربه‌فرد خود را دارند. گویش هاکا، سوژو، شانگهای، زبانهای شیانگ و زبانهای مین همچون زبان شیامن و فوجو همگی از زبانهای پراستفاده چینی هستند. برخی از این زبان‌ها ترکیبی از زبانهای ماندارین و کانتونی محسوب می‌شوند. مثلا گویش هاکا حروف بی‌صدا و برخی سیلاب‌های زبان کانتونی را دارد، اما حروف صدادارش به حروف صدادار زبان ماندارین شبیه‌اند. لازم به ذکر است که نیازی به یادگیری این زبان‌ها نیست. برای آموزش زبان چینی در کشورهای خارجی، از چینی ماندارین استفاده می‌شود.
آیا یادگیری زبان چینی آسان است؟
اگر تابه‌حال زبانهای مشابه چینی را نیاموخته‌اید، قرار است با دنیایی کاملا جدید روبه‌رو شوید. حروف، آواها، کلمات و ساختار جمله‌های چینی همگی برای ما فارسی‌زبان‌ها ناآشنا هستند. احتمالا اولین باری که با زبان چینی مواجه شدید، ترس به دلتان افتاد که آیا یادگیری این زبان ممکن است یا نه. خلاصه بگوییم، یادگیری چینی آن‌طور که به نظر می‌رسد دشوار نیست. توجه داشته باشید که منظور ما چینی معیار است. اگر به‌دنبال زبانهای آسان دنیا هستید، در ادامه، دلایلی را مطرح کرده‌ایم که چرا یادگیری این زبان آسان است.
۱. دستور زبان چینی راحت است
دستور زبان چینی از دستور زبانهای اروپایی و زبان مادری ما بسیار آسان‌تر است! در چینی ماندارین خبری از صرف زمان‌های افعال و جنسیت کلمات نیست. معمولا جنسیت و صرف زمان‌ها از آن مبحث‌های زبانهای جدیدند که زبان‌آموزان را کلافه می‌کنند، اما شما در ماه‌های ابتدایی یادگیری این زبان قادر خواهید بود جمله‌سازی کنید. به زبان ساده‌تر، بیشتر کلمه‌ها در زبان چینی همچون آجرند و برای ساخت جمله کافی است آنها را کنار هم بچینید و نگران دستور زبان نباشید.
۲. کاراکترهای زبان چینی به فهم و تلفظ این زبان کمک می‌کنند
شکل و شمایل کاراکترهای زبان چینی هیچ شباهتی به حروف زبان ما ندارند و همین مسئله باعث نگرانی بسیاری از زبان‌آموزان می‌شود. تعداد این کاراکترها بسیار زیاد است، اما کافی است کمی از آنها را یاد بگیرید. در این صورت متوجه می‌شوید این کاراکترها آن‌قدر که به نظر می‌رسد ترسناک نیستند. همه کاراکترهای زبان چینی از المان‌هایی به‌نام رادیکال تشکیل شده‌اند که دانستن معنی این رادیکال‌ها فهم و حفظ‌کردن کلمه‌ها را راحت‌تر می‌کند. بدیهی است که در اوایل یادگیری چینی همه‌چیز برایتان بیگانه خواهد بود، اما هرچقدر جلوتر بروید الگوی پیش رویتان واضح و واضح‌تر خواهد شد.
همچنین گمان نکنید برای حرف‌زدن به چینی باید هزاران کلمه بیاموزید؛ فقط با ۲۰۰ تا ۳۰۰ کلمه چینی می‌توانید از پس مکالمه‌های روزمره و ساده بربیایید. از طرفی اگر یادگرفتن دست‌خط چینی برایتان دشوار است، می‌توانید از سیستم نگارش پین‌یین استفاده کنید که پیش از این معرفی کردیم.
۳. زبان چینی تنها ۴ آوا دارد
چینی زبانی آوایی است و در زبانهای آوایی، نحوه تلفظ و آوای کلمه روی معنی آن اثر می‌گذارد. در مقایسه با زبانهای آوایی دیگر، چینی معیار کمترین آوا را دارد. تسلط به آواها زمان‌بر است و حفظ‌کردن آنها کاری سخت به نظر می‌رسد، اما با مقایسه زبان ماندارین با زبانهای اروپایی که بیشتر کلمه‌ها جنسیت دارند، دشواری‌اش رنگ می‌بازد.
۴. اگر به زبان انگلیسی مسلطید، تلفظ چینی برایتان راحت‌تر خواهد بود
نظام آوایی زبان چینی برای ما و حتی انگلیسی‌زبانان چندان ساده نیست. با وجود این، منابع بیشتری در زبان انگلیسی وجود دارند و یادگیری این زبان را راحت‌تر می‌کنند. مثلا عبارت zh در پین‌یین، همچون بخش ge در کلمه انگلیسی «strange» تلفظ می‌شود. منابعی که این تلفظ‌های مشابه را ارائه می‌دهند، کمک زیادی به زبان‌آموز می‌کنند.
شما بگویید
حال که با زبان چینی آشنا شدید، می‌توانید بهتر تصمیم بگیرید که این زبان به دردتان می‌خورد یا خیر. در هر صورت به یاد داشته باشید که برای یادگیری زبان جدید مسیری طولانی پیش روی شماست. بدانید که در این مسیر تنها نیستید و بسیاری از زبان‌آموزان دیگر همراه شما هستند و بسیاری از آنها نیز با موفقیت این مسیر را پشت‌سر گذاشته‌اند.
آیا تابه‌حال سراغ یادگیری چینی رفته‌اید؟ به‌نظرتان این زبان چقدر سخت است؟
