تابه‌حال شده خیال‌پردازی کنید فردی مشهور عاشقتان شده است؟ اگر به شما بگویند اشتباه می‌کنید و شخص مدنظرتان به شما علاقه‌ای ندارد، چه واکنشی نشان می‌دهید؟ مبتلایان به خودمعشوق‌پنداری یا اروتومانیا در چنین شرایطی عصبانی می‌شوند و واقعیت را نمی‌پذیرند. آنها متوهمانه اعتقاد دارند آن فرد عاشقشان شده است و ممکن است با همین تفکرات به خود و اطرافیانشان آسیب بزنند. با ما در این مقاله همراه باشید تا با اختلال اروتومانیا و علائم و روش درمان آن آشنا شویم.
اروتومانیا چیست؟
خودمعشوق‌پنداری یا اروتومانیا نوعی باور هذیانی است که فرد مبتلا به آن فکر می‌کند شخصی عاشقش شده است (این شخص ممکن است از آشنایان یا فردی کاملا غریبه باشد و بیشتر مبتلایان به اروتومانیا تصور می‌کنند شخصی مشهور عاشق آنها شده است.) در حالی که هیچ مدرک و نشانه‌ای مبنی بر این عشق وجود ندارد. این باور با تخیلات مفصل همراه است و فرد را به رفتارهای وسواس‌گونه سوق می‌دهد.
اروتومانیا را نباید با شیفتگی اشتباه بگیریم. شیفتگی احساسی است که بسیاری از مردم در دوره‌ای از زندگی تجربه‌اش می‌کنند. آنها احساس می‌کنند کسی را بسیار دوست دارند و او را تحسین می‌کنند. شیفتگی احساسی کوتاه‌مدت است، اما افراد مبتلا به خودمعشوق‌پنداری برخلاف شواهد، معتقدند شخص خاصی عاشق آنهاست.
اروتومانیا نوعی اختلال روانی است که نیاز به مراقبت پزشکی دارد. کارشناسان می‌گویند در هر ۱۰۰هزار نفر، ۱۵ نفر به اختلال خودمعشوق‌پنداری مبتلا هستند و زنان ۳ برابر مردان دچار این بیماری می‌شوند.
گاتان گاتیان دکلرامبو، روان‌پزشک فرانسوی، اواخر قرن ۱۹ میلادی متوجه این اختلال روانی شد و درباره این بیماران تحقیق کرد. به‌گفته او، افراد مبتلا به اختلال اروتومانیا با نادیده‌گرفتن شواهد عینی و انکار محبت از سمت شخص مدنظرشان، باور راسخ دارند که در رابطه‌ای عاشقانه‌اند.
تأثیر اختلال اروتومانیا بر زندگی مبتلایان
کارشناسان می‌گویند اروتومانیا بر زندگی فرد مبتلا تأثیرات ویرانگری دارد. این افراد دچار اضطراب پایدارند و روابطشان با اطرافیان دچار مشکل می‌شود. مبتلایان به این اختلال معمولا دست به خشونت نمی‌زنند، اما رفتارها و افکار وسواس‌گونه آنها باعث می‌شود فرد مدنظرشان را تعقیب کنند و به همین دلیل بسیاری از آنها با عواقب قانونی مواجه می‌شوند.
تفکرات هذیانی بخش قابل‌توجهی از زندگی این افراد و منجر به غفلت از مسئولیت‌های شخصی و کاری می‌شود. این بیماران قدرت تمیز باورهای هذیانی از حقایق را ندارند، درنتیجه اغلب با اطرافیان خود که قصد کمک به آنها را دارند، دچار مشکل می‌شوند و روابط اجتماعی‌شان را از دست می‌دهند.
علل ایجاد اروتومانیا
محققان درباره اختلالات هذیانی تحقیقات بسیاری انجام داده‌اند، اما هنوز علت مشخصی برای ایجاد اروتومانیا پیدا نکرده‌اند. فرد مبتلا به اختلال هذیانی نمی‌تواند نشانه‌های اجتماعی را به‌درستی تشخیص دهد. آنها فکر می‌کنند شخص دیگری به آنها علاقه‌مند است، در حالی که این‌طور نیست. این توهمات به‌مرور زمان در ذهن پررنگ و به باورهای هذیانی تبدیل می‌شوند. این اختلال ممکن است در نوجوانی به وجود بیاید، اما اکثر مبتلایان در میان‌سالی آن را تجربه می‌کنند.
طبق تحقیقات، اروتومانیا ممکن است ارتباطی با ژنتیک افراد داشته باشد اما محیط، سبک زندگی و وضعیت سلامت روان نیز در آن نقش دارند. کارشناسان می‌گویند بیشتر مبتلایان عزت‌نفس پایینی دارند، احساس طردشدگی می‌کنند، انزواطلب‌اند و نمی‌توانند دیدگاه دیگران را درک کنند.
کسانی که عزت نفس کمی دارند، در تخیل خود داستان‌هایی می‌سازند تا احساس بهتری داشته باشند. بر اساس تحقیقات، شبکه‌های اجتماعی می‌توانند این باورهای هذیانی را در بعضی افراد تشدید کنند، چراکه از طریق شبکه‌های اجتماعی می‌توانند شخصی را دائما ببینند و خیال‌پردازی کنند.
استرس یکی دیگر از محرک‌های اروتومانیاست. افرادی که دوستان نزدیک یا اقوام خود را از دست می‌دهند، دنبال راهی برای کسب احساس امنیت می‌گردند. آنها ممکن است فکر کنند شخصی قدرتمند می‌تواند مراقب آنها باشد، بنابراین در خیال خود یک رابطه عاشقانه با یک سلبریتی یا سیاست‌مدار می‌سازند. این تصورات به‌مرور بر ذهن اثر می‌گذارد و باروهای هذیانی را می‌سازد.
نشانه‌های اختلال اروتومانیا
همه افراد اروتومانیا را به یک شکل و با شدت یکسان تجربه نمی‌کنند. علائم بیماری در هر فرد ممکن است متفاوت باشد. کارشناسان دو دسته نشانه‌های احساسی و رفتاری را در مبتلایان شناسایی کرده‌اند که در ادامه مطرحشان کرده‌ایم.
نشانه‌های احساسی عبارت‌اند از:
- احساس حسرت؛
- احساس تنهایی؛
- احساس پوچی؛
- عزت نفس کم؛
- احساس گناه و شرم؛
- انکار بی‌علاقگی طرف مقابل؛
- نپذیرفتن جواب منفی؛
- احساس حسادت؛
- احساس سوءظن؛
- بی‌انگیزگی؛
- بی‌علاقگی به انجام بیشتر فعالیت‌ها.
نشانه‌های رفتاری نیز عبارت‌اند از:
- عصبانی‌شدن از افرادی که حرفشان را باور نمی‌کنند؛
- صرف تمام زندگی کاری و شخصی خود برای پیشبرد توهم‌ها؛
- تلاش برای رمزگشایی پیام‌های مخفی در تابلوها، زیرنویس‌ها و اشعار؛
- تماس مکرر و ارسال پیام به شخص مدنظر؛
- تعقیب شخص مدنظر؛
- نزدیک‌شدن پنهانی به شخص مدنظر به‌صورت آنلاین یا حضوری؛
- آسیب‌رساندن به دیگرانی که مانع رسیدن مبتلا به شخص مدنظر می‌شوند؛
- رفتارهای پرخاشگرانه با اطرافیان.
تشخیص اختلال اروتومانیا
هیچ آزمایش دقیقی برای تشخیص اختلال اروتومانیا وجود ندارد. پزشک با پرسیدن سؤالاتی درباره گذشته، بررسی وضعیت روان و ردکردن احتمال سایر بیماری‌ها اروتومانیا را تشخیص می‌دهد.
در کتاب راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، اروتومانیا را نوعی اختلال هذیانی طبقه‌بندی کرده‌اند. بارزترین نشانه اروتومانیا این است که مبتلا فکر می‌کند کسی عاشقش شده و احساسات شدیدی به او دارد در حالی که این‌طور نیست. اصلی‌ترین معیارهای تشخیص این اختلال بر اساس راهنمای تشخیص اختلالات روانی عبارت‌اند از:
- وجود هذیان به‌مدت ۱ ماه یا بیشتر؛
- نبود مدرکی مبتنی بر اسکیزوفرنی؛
- مختل‌نشدن عملکرد روزانه یا نداشتن رفتار نامعقول؛
- توهم شدید که شخص دیگری عاشق فرد است.
مبتلایان به اروتومانیا در ابتدا رفتار عادی دارند و شما در زندگی روزمره متوجه اختلال روانی آنها نمی‌شوید، اما با گذشت زمان توهم‌ها رشد می‌کنند. آنها فکر می‌کنند کسی که عاشقشان شده برایشان سرنخ‌هایی می‌فرستد. درنتیجه ممکن است پیام‌هایی را در چیزهای روزمره ببینند؛ مثلا فکر می‌کنند روی پلاک ماشین‌ها یا چراغ‌های چشمک‌زن رمزی وجود دارد که باید آن را کشف کنند.
انواع اروتومانیا
اختلال اروتومانیا ممکن است یک بیماری مستقل یا نشانه‌ای از یک بیماری دیگر باشد. پزشکان می‌گویند که ممکن است اروتومانیا یکی از علائم روان‌گسیختگی (اسکیزوفرنی)، اختلال دوقطبی، تومورهای مغزی، اعتیاد به مواد مخدر یا الکل باشد؛ به همین دلیل متخصصان بالینی اختلال اروتومانیا را به دو گروه تقسیم می‌کنند.
۱. اروتومانیای اولیه
برای بیماران این دسته هیچ بیماری روانی دیگری تشخیص داده نشده است. شروع علائمشان بسیار سریع است و این علائم مدت‌طولانی ادامه دارند. آنها معمولا از درمان امتناع می‌کنند و پس از شروع درمان نیز پیشرفت روند درمان کند است.
۲. اروتومانیای ثانویه
در بیماران این گروه، اروتومانیا نشانه‌ای از بیماری دیگری در نظر گرفته می‌شود. بیماری آنها همراه با چندین علامت دیگر است. علائم آهسته و تدریجی نمایان می‌شوند و بیمار در دوره‌هایی آن را تجربه می‌کند؛ یعنی توهم خودمعشوق‌پنداری در دوره‌ای وجود دارد و در دوره‌ای از بین می‌رود. این بیماران با روان‌درمانی و دارودرمانی می‌توانند مشکلاتشان را برطرف کنند.
درمان اروتومانیا
درمان اروتومانیا چالش‌برانگیز است، چراکه ماهیت بیماری بر اساس باورهای هذیانی فرد مبتلاست. اولین مرحله درمان این اختلال دارودرمانی با داورهای ضدروان‌پریشی است. این داروها سبب مهار هذیان و جلوگیری از بدترشدن آنها می‌شوند.
در مرحله بعدی، فرد مبتلا باید تحت درمان شناختی‌رفتاری قرار بگیرید. در این روش درمانی، درمانگر با شناسایی و تغییر الگوهای فکری به کاهش باورهای هذیانی کمک می‌کند. علاوه‌بر درمان شناختی‌رفتاری، خانواده‌درمانی نیز ممکن است مفید باشد زیرا سبب آگاهی اعضای خانواده و جلب حمایتشان می‌شود.
کارشناسان می‌گویند مهار اروتومانیا امکان‌پذیر است، اما درمان شناخته‌شده قطعی ندارد. طول مدت درمان دارویی ۴ تا ۶ هفته است و پس از آن درمانگر بر مهار علائم و بهبود کیفیت زندگی فرد مبتلا تمرکز می‌کند.
گاهی فرد مبتلا دست به رفتارهای خطرناک می‌زند و چون درگیر توهم است، متوجه عواقب کار خود نیست. در این شرایط که فرد مبتلا برای خود یا دیگران خطرناک است، پزشک دستور بستری در بیمارستان را می‌دهد تا وضعیت ذهن تثبیت و فرد برای پیگیری درمان آماده شود.
سخن آخر
خودمعشوق‌پنداری یا اروتومانیا نوعی اختلال روانی است. فرد مبتلا در باور توهمی خود فکر می‌کند شخصی عاشق او شده است حتی اگر آن شخص او را نشناسد یا به او گفته باشد که دوستش ندارد. این اختلال ممکن است زندگی روزمره فرد را تحت‌تأثیر قرار دهد و خطرات جبران‌ناپذیری داشته باشد. کارشناسان می‌گویند درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما با داروهای مشخص و روان‌درمانی می‌توان علائمش را مهار کرد.
اگر این مقاله برای شما مفید بوده است، آن را با دوستان خود به اشتراک بگذارید و نظرات‌تان را برایمان بنویسید.
در افسردگی غم به لایه‌های عمیق زندگی نفوذ کرده و اختلالاتی در احساسات و رفتار شما به‌وجود می‌آورد. اگر احساس افسردگی دارید، حتما با کمک یک روانشناس متخصص مشکل را ریشه‌یابی کنید و برای حل آن راهکار بگیرید.برای ارتباط با مشاور متخصص افسردگی روی دکمه زیر کلیک کنید.
