ضعف سیستم ایمنی بدن باعث می‌شود که در معرض ابتلا به انواع عفونت‌ها و بیماری‌ها قرار بگیریم. سیستم ایمنی بدن مانند سدی است که می‌تواند از فرد محافظت کند اما اگر این سد آن‌قدر که باید محکم نباشد، چه اتفاقی می‌افتد؟ بهترین مثالش کرونا است که همه تا حدی با آن آشنا هستیم و سیستم ایمنی ضعیف فرد را در معرض خطر ابتلا به آن قرار می‌دهد. در این مقاله، علائم ضعف سیستم ایمنی بدن را می‌گوییم و نکاتی را ارائه می‌کنیم که به سلامت فرد کمک کنند. با ما همراه باشید.
علائم ضعف سیستم ایمنی بدن
۱. مدام احساس خستگی می‌کنید
شده گاهی همه تلاشتان را بکنید که سرحال باشید، اما باز هم خسته و بی‌انرژی باشید؟ این می‌تواند یکی از علائم سیستم ایمنی ضعیف باشد. هنگامی که سیستم ایمنی بدن در حال مقابله با عفونت است، تمام منابع انرژی را برای عملکرد بهینه به کار می‌گیرد. بنابراین وقتی عفونت یا التهاب مزمن در حال ورود به بدن شماست، سیستم ایمنی بدنتان انرژی بیشتری از شما می‌گیرد و باعث خستگی‌تان می‌شود. گاهی هم فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی در غیاب هرگونه عفونتی می‌تواند باعث شود بدن ذخایر انرژی را هدر بدهد. این ایمنی بیش از حد به شکل التهاب مزمن و بیشتر به‌دلیل عفونت مزمن یا رژیم غذایی نامناسب است.
۲. راحت سرما می‌خورید
اگر بیش از ۲ بار در سال دچار سرماخوردگی، سرفه، آبریزش بینی یا آنفولانزا می‌شوید، ممکن است لازم باشد ایمنی بدنتان را تقویت کنید. انواع مختلف ویروسها و باکتری‌ها باعث سرماخوردگی می‌شوند. راینوویروس‌ها معمول‌ترین عامل سرماخوردگی هستند و در بهترین حالت بدن شما قادر است بدون نشان‌دادن علائم با آنها مبارزه کند. اما در وضعیت ایمنی ضعیف، بدن نمی‌تواند پاسخگوی تقاضای ثابت تولید گلبول‌های سفید خون باشد و این منجر به علائم تنفسی آزاردهنده می‌شود.
۳. مدام دچار شکم درد و اسهال می‌شوید
آیا پزشک بارها به شما گفته تب تیفوئید (Typhoid Fever) دارید؟ یا مدام از لوپرامیدهایی مانند ایمودیوم برای مهار دوره‌های اسهال استفاده می‌کنید؟ اگر این موارد را همراه با یبوست مکرر دارید، می‌تواند نشانه ضعف سیستم ایمنی باشد. میکروارگانیسم‌های روده نقش مهمی در تنظیم تعادل کلی سیستم ایمنی شما ایفا می‌کنند. این میکروارگانیسم‌های سالم با ارسال سیگنال‌های لازم به سیستم ایمنی، به‌ویژه گلبول‌های سفید خون، به محافظت از روده در برابر عفونت کمک می‌کنند. وقتی این میکروب‌های سالم از بین می‌روند، میکروب‌های بد جمع می‌شوند، روده را تحریک می‌کنند و باعث درد شکم و اسهال می‌شوند. در این حالت سیگنال‌های لازم برای مبارزه با این عفونت‌ها از بین می‌رود و سیستم ایمنی ضعیف می‌شود.
۴. بیشتر اوقات استرس دارید
هرچه عوامل استرس‌زا در زندگی شما بیشتر باشند، احتمال اینکه سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشید بیشتر می‌شود ترشح مزمن و طولانی‌مدت هورمون استرس یا همان کورتیزول، پاسخ سلول‌های لنفوسیت‌های T را کاهش می‌دهد. این لنفوسیت‌ها (گلبول‌های سفید) سد اصلی در برابر انواع عفونت‌ها هستند.
۵. زخم‌هایتان دیر بهبود می‌یابند
سیستم ایمنی نقش اصلی را در بهبود زخم‌های پوستی ایفا می‌کند. روند ترمیم زخم ۴ مرحله متوالی دارد که به سلول‌های ایمنی مختلف متکی هستند. هرگونه وقفه در این فرایند منجر به تأخیر بهبود زخم می‌شود.
۶. دچار عفونت‌های مکرر می‌شوید
اگر بیشتر اوقات احساس بیماری می‌کنید و نیاز دارید اغلب به پزشک مراجعه کنید، یعنی بدن شما قادر به مبارزه کافی با میکروارگانیسم‌های مهاجم نیست و این نشانه واضح ضعف سیستم ایمنی است. در این حالت، باید به دنبال تقویت سیستم ایمنی خود باشید.
۷. دچار تب‌های ناگهانی و شدید می‌شوید
بیشتر مواقع، این علامت نشانه عفونت است. صرف‌نظر از اینکه چه چیزی ممکن است باعث افزایش ناگهانی دمای بدن شود، باید به سیستم ایمنی خود بیشتر توجه کنید.
تب مجموعه‌ای از فعالیت‌ها را به راه می‌اندازد که به سیستم ایمنی کمک می‌کند با عفونت‌ها مبارزه کند، اما بسیاری از افراد به‌سرعت به داروهای ضدتب متوسل می‌شوند که تب را پایین بیاورند. مسلما کاهش تب به شما احساس خوبی می‌دهد، اما این یعنی شما در حال توقف فعالیت‌های طبیعی ضروری‌ای هستید که به حفظ عملکرد سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند. شاید بهتر باشد که فقط تب را کنترل کنید، مایعات بیشتری بنوشید و اجازه دهید روند خود را طی کند.
۸. عضلات و مفاصلتان مدام درد می‌کنند
دردهای مزمن عضلانی ارتباط زیادی با سیستم ایمنی بدن دارند. هنگامی که سیستم ایمنی باید با عفونت‌ها مبارزه کند، مقدار زیادی مواد شیمیایی التهابی و گلبول سفید تولید می‌کند. در مراحل اولیه، تعداد مونوسیت‌ها (نوع دیگری از گلبول‌های سفید خون) زیاد می‌شود. اما با ضعیف‌شدن سیستم ایمنی و ادامه التهاب، این مونوسیت‌ها تحلیل می‌روند. با گذشت زمان، این شرایط خودش را به‌صورت دردهای عضلانی نشان می‌دهد.
۹. همیشه درگیر مشکلات پوستی مانند اگزما هستید
بافت پوست ما حاوی ترکیبات چربی به‌نام لیپید است. این لیپیدها سدی ایجاد می‌کنند که مانع خروج آب از پوست می‌شود و جلوی ورود مواد محرک و ارگانیسم‌های ناخواسته به آن را می‌گیرد. هنگامی که سیستم ایمنی بدن مجبور است به‌خاطر عفونت دائم کار کند، لیپیدها قادر به عملکرد مؤثر نیستند. در این وضعیت، رطوبت پوست کم می‌شود، پوست ترک می‌خورد و به باکتری‌ها و قارچ‌ها اجازه می‌دهد وارد پوست شده و باعث آکنه و اگزما شوند.
۱۰. همیشه دارو مصرف می‌کنید
اگر بیش از ۲ بار در سال آنتی‌بیوتیک یا داروهای مربوط به مالاریا مصرف می‌کنید، باید سیستم ایمنی بدنتان را تقویت کنید. به یاد داشته باشید که سیستم ایمنی بدن شما وظیفه دارد کمکتان کند بدون نیاز به کمک خارجی مانند مصرف داروها با میکروب‌ها مبارزه کنید و زمانی که این اتفاق نمی‌افتد و نیاز به مصرف دارو پیدا می‌کنید، یعنی سیستم ایمنی ضعیفی دارید.
عوامل تشدیدکننده ضعف سیستم ایمنی
بسیاری از اختلالات می‌توانند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کنند و باعث شوند فرد دچار نقص ایمنی شود. این اختلالات از خفیف تا شدید متغیر هستند. برخی از آنها از بدو تولد وجود دارند و برخی دیگر ناشی از عوامل محیطی هستند.
چند نمونه از این اختلالات عبارت‌اند از:
چگونه به‌رغم ضعف سیستم ایمنی بدن سالم بمانیم؟
افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند می‌توانند چندین راهکار را برای به حداکثر رساندن سلامت بدنشان و اجتناب از ابتلا به عفونت‌ها در پیش بگیرند که در ادامه تعدادی از آنها را توضیح داده‌ایم.
۱. رعایت بهداشت
یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای تقویت سلامتی در فردی با سیستم ایمنی ضعیف، رعایت بهداشت است که شامل شستن مکرر دست‌ها می‌شود. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریِ آمریکا (CDC) شستن دست‌ها را در این زمان‌ها توصیه می‌کند:
- قبل، حین و بعد از درست‌کردن غذا و میان‌وعده؛
- قبل از غذاخوردن؛
- پس از عطسه یا سرفه؛
- قبل و بعد از درمان بریدگی یا زخم باز؛
- بعد از تماس با کسی که بیمار است؛
- پس از استحمام کودک؛
- بعد از تعویض پوشک نوزاد؛
- پس از دست‌زدن به حیوان، غذای حیوان یا ضایعات حیوانی؛
- پس از دست‌زدن به زباله.
شستن صحیح دست‌ها به میزان چشمگیری باعث کاهش ابتلا به بیماری‌ها می‌شود. با توجه به آمار مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، شستن دست‌ها موارد اسهال عفونی را در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف تا ۵۸درصد کاهش می‌دهد. با توجه به اطلاعات این مرکز، شستن دست‌ها با آب و صابون می‌تواند به محافظت از کودکان کمک کند و میزان مرگ‌ومیر ناشی از ذات‌الریه و بیماری اسهال را در افراد زیر ۵ سال به حداقل برساند.
۲. دوری از افراد بیمار
افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند باید از نزدیک‌شدن به افرادی که سرماخوردگی یا عفونت دیگری دارند اجتناب کنند. ویروسها و بیماری‌های عفونی دیگر می‌توانند از طریق تماس نزدیک از فردی به فرد دیگر منتقل شوند. اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید و فردی بیمار است، نزدیک او نشوید و در صورتی که مجبورید کنارش بمانید، ماسک بزنید و مرتب دست‌هایتان را بشویید.
۳. قرنطینه در طول همه‌گیری کرونا
افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، پس از قرارگرفتن در معرض ویروس کرونا به‌احتمال زیاد دچار علائم شدید ناشی از ابتلا به این ویروس خواهند شد.
به افرادی با سیستم ایمنی ضعیف توصیه می‌شود:
- فقط برای انجام کارهای ضروری از خانه خارج شوند؛
- مرتب دست‌هایشان را بشویند؛
- فاصله ایمن با دیگران را رعایت کنند؛
- سطوح را مدام تمیز و ضدعفونی کنند؛
- در صورت بروز هرگونه علائم به پزشک مراجعه کنند.
۴. مدیریت استرس
استرس می‌تواند سیستم ایمنی را بیشتر تضعیف کند و فرد را مستعد ابتلا به بیماری کند. تحقیقات نشان می‌دهد فردی که مدام در معرض استرس است، بیشتر بیمار می‌شود. افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند باید برای مدیریت استرس خود اقداماتی کنند. اقداماتی که ممکن است استرس را کاهش بدهند عبارت‌اند از:
۵. خواب کافی
طبق تحقیقات، کم‌خوابی تأثیری مشابه استرس بر سیستم ایمنی بدن دارد. کمبود خواب باعث اختلال در تولید طبیعی گلبول‌های سفید خون می‌شود که یکی از اجزای حیاتی سیستم ایمنی بدن است. طبق گزارش CDC، بزرگ‌سالان باید حداقل ۷ ساعت در روز بخوابند، نوزادان و کودکان هم بسته به سنشان به ۸ تا ۱۷ ساعت خواب نیاز دارند.
۶. رژیم غذایی سالم
فردی با ضعف سیستم ایمنی، باید رژیم غذایی سالمی داشته باشد. به‌طور کلی پزشکان برای افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، رژیم غذایی سرشار از سبزیجات و میوه‌ها را توصیه می‌کنند.
مثلا اگر فردی مبتلا به سرطان در دوره درمان خیلی ضعیف شده باشد، ممکن است پزشک به او توصیه کند برای جلوگیری از بیماری‌های ناشی از غذا اقدامات بیشتری کند. این اقدامات شامل موارد زیر هستند:
- شستن تمام میوه‌ها و سبزیجات قبل از پوست‌کندن؛
- اجتناب از خوردن گوشت، ماهی و تخم‌مرغ نیم‌‌پز؛
- نگهداری مواد غذایی در یخچال؛
- انتخاب آب‌میوه‌ها و لبنیات پاستوریزه.
۷. ورزش منظم
ورزش‌کردن منظم بدن را سالم نگه می‌دارد. ورزش علاوه بر تقویت بدن باعث ترشح اندورفین در بدن می‌شود که سطح استرس را کاهش می‌دهد. البته کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند باید مراقب باشند که بیش از حد به خودشان فشار نیاورند، زیرا این امر می‌تواند باعث تضعیف بیشتر سیستم ایمنی شود.
افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند باید از ورزش‌هایی با ویژگی‌های زیر خودداری کنند:
- ورزش‌های خیلی شدید؛
- ورزش‌های طولانی بدون توقف برای استراحت.
۸. مصرف مکمل‌ها
برخی از ویتامین‌ها و مواد معدنی بر سیستم ایمنی بدن تأثیر می‌گذارند. مثلا فردی که کمبود ویتامین C دارد، ممکن است بدنش هم ایمنی ضعیفی داشته باشد. ویتامین‌ها و مواد معدنی دیگری که می‌توانند بر عملکرد سیستم ایمنی تأثیر بگذارند شامل موارد زیر هستند:
در صورت امکان، مواد مغذی را از منابع غذایی دریافت کنید. اگر پزشک تشخیص بدهد که دریافت مواد مغذی از منابع غذایی برایتان کافی نیست، با تجویز مکمل کمبودها را جبران خواهد کرد.
شما بگویید
آیا علائم ضعف سیستم ایمنی را دارید؟ چه راهکاری برای تقویت سیستم ایمنی بدنتان در پیش گرفته‌اید؟ لطفا این راهکارها و نظرات خود را با ما و کابران عزیزمان هم در میان بگذارید.
