آی‌وی‌اف یا لقاح آزمایشگاهی روشی است که در آن یک تخمک با اسپرم در خارج از بدن بارور می‌شود و سپس جنین به رحم منتقل می‌شود و در صورت موفقیت بارداری آغاز می‌شود. هنگام آماده‌شدن، شروع و تکمیل چرخه آی‌وی‌اف ممکن است احساسات مختلفی داشته باشید. اضطراب، غمگینی و عدم اطمینان احساسات رایجی هستند. باید بدانید که ۳۰ روز منتهی به چرخه IVF برای اطمینان از سلامتی و آمادگی کامل بدن شما برای این فرایند پزشکی بسیار مهم است. در این مقاله راهکارهایی برای افزایش موفقیت آی وی اف را به شما معرفی می‌کنیم.
چرخه آی‌وی‌اف شامل چه مراحلی است؟
گذراندن چرخه آی‌وی‌اف به‌معنای عبور از چندین مرحله است:
-
آماده‌سازی
مرحله آماده‌سازی ۲ تا ۴ هفته قبل از شروع چرخه آی‌وی‌اف شروع می‌شود. این مرحله شامل ایجاد تغییرات کوچک در سبک زندگی می‌شود تا مطمئن شوید که در بهترین حالت خود هستید. پزشک ممکن است داروهایی برای منظم‌کردن دوره قاعدگی توصیه کند. این کار شروع بقیه مراحل IVF را آسان‌تر می‌کند.
-
مرحله اول
این مرحله فقط یک روز طول می‌کشد. روز اول آی‌وی‌اف شما اولین روز پریود است که نزدیک‌ترین روز به درمان برنامه‌ریزی‌شده آی‌وی‌اف است. بله، شروع پریود در اینجا اتفاق خوبی است!
-
مرحله دوم
این مرحله می‌تواند از ۳ تا ۱۲ روز طول بکشد. شما آن دسته از داروهای باروری را شروع می‌کنید که تخمدان‌های شما را تحریک یا بیدار می‌کنند. این کار باعث می‌شود که تخمدان‌ها برای آزادکردن تخمک‌های بیشتر نسبت به حالت عادی، سرعت بیشتری داشته باشند.
-
مرحله سوم
در این مرحله، هورمون بارداری یا «گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG)» تزریق خواهید کرد. این هورمون به تخمدان شما کمک می‌کند تا مقداری تخمک آزاد کند. دقیقا ۳۶ ساعت پس از تزریق، شما در کلینیک باروری حاضر خواهید شد تا پزشک تخمک‌ها را بردارد.
-
مرحله چهارم
این مرحله یک روز طول می‌کشد و دو حالت دارد: یا همسر شما از قبل اسپرم را آماده کرده یا این کار را در زمانی که شما در حال برداشت تخمک هستید انجام خواهد داد. در هر صورت، تخمک‌های تازه ظرف چند ساعت بارور می‌شوند. در این زمان، شما شروع به مصرف هورمونی به نام پروژسترون می‌کنید. این هورمون به آماده‌سازی رحم شما برای بارداری سالم کمک می‌کند و احتمال سقط جنین را کاهش می‌دهد.
-
مرحله پنجم
کمتر از یک هفته پس از برداشت تخمک‌های شما، جنین سالم به رحم شما بازگردانده می‌شود. این روش غیرتهاجمی است و شما چیزی را احساس نخواهید کرد.
-
مرحله ششم
۹ تا ۱۲ روز بعد، به مطب پزشک باز خواهید گشت. پزشک با انجام اسکن، وضعیت سلامت جنین را بررسی خواهد کرد. همچنین آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون بارداری نیز خواهید داد.
رژیم غذایی سالم برای افزایش موفقیت آی وی اف
در طول چرخه IVF، بر خوردن وعده‌های غذایی سالم و متعادل تمرکز کنید. در این مدت نیاز نیست هیچ تغییر عمده یا قابل‌توجهی ایجاد کنید. تحقیقات نشان می‌دهد که رژیم مدیترانه‌ای ممکن است میزان موفقیت آی وی اف را در میان زنان زیر ۳۵ سال که اضافه‌وزن یا چاقی ندارند، بهبود بخشد. رژیم غذایی سالم در طول هفته‌های منتهی به چرخه مطمئنا ضرری ندارد. ازآنجایی‌که رژیم غذایی بر سلامت اسپرم هم تأثیر می‌گذارد، همسرتان را هم تشویق کنید که رژیم مدیترانه‌ای را با شما دنبال کند.
در اینجا راه‌های ساده‌ای برای اصلاح تغذیه خود با رژیم مدیترانه‌ای آورده‌ایم:
- برنامه غذایی‌تان را پر از میوه‌ها و سبزیجات تازه کنید؛
- پروتئین‌های بدون چربی مانند ماهی و مرغ مصرف کنید؛
- غلات کامل مانند کینوآ، فارو و ماکارونی بخورید؛
- حبوبات از جمله لوبیا، نخود و عدس را اضافه کنید؛
- به محصولات لبنی کم‌چرب روی بیاورید؛
- از چربی‌های سالم مانند آووکادو، روغن زیتون فوق‌بکر، آجیل و دانه‌ها استفاده کنید؛
- از مصرف گوشت قرمز، شکر، غلات تصفیه‌شده و سایر غذاهای فراوری‌شده خودداری کنید؛
- مصرف نمک را قطع کنید و به‌جای آن غذا را با گیاهان و ادویه‌ها مزه‌دار کنید.
مکمل‌های موردنیاز برای افزایش موفقیت آی وی اف
چند مکمل طبیعی وجود دارد که می‌توانید برای افزایش موفقیت آی وی اف مصرف کنید. ویتامین‌های دوران بارداری حتی می‌توانند به همسرتان هم در افزایش سلامت اسپرم کمک کنند.
۳۰ روز (یا حتی چند ماه) قبل از شروع چرخه IVF اسیدفولیک، ویتامین ضروری دوران بارداری، را شروع کنید. این ویتامین بسیار مهم است، زیرا از نقایص مادرزادی مغز و ستون فقرات در جنین درحال‌رشد محافظت می‌کند. اگر سطح ویتامین D شما پایین است، مصرف مکمل‌های ویتامین D را قبل از چرخه IVF شروع کنید. میزان پایین ویتامین D در مادر می‌تواند باعث اوتیسم فرزندتان شود.
به یاد داشته باشید که سازمان غذا و دارو مکمل‌ها را مانند داروها از نظر کیفیت و خلوص تنظیم نمی‌کند. قبل از اینکه مکمل‌ها را به تغذیه روزانه خود اضافه کنید، همیشه با پزشک خود مشورت کنید.
میزان خواب در طول چرخه آی وی اف
خواب و باروری ارتباط نزدیکی با هم دارند. داشتن مقدار مناسب خواب می‌تواند به چرخه IVF شما کمک کند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۳ نشان داد که میزان بارداری برای کسانی که هر شب ۷ تا ۸ ساعت می‌خوابند به‌طور قابل‌توجهی بیشتر از آنهایی است که مدت کوتاه‌تر یا طولانی‌تری می‌خوابند.
در اینجا چند راه برای تبدیل خواب سالم به برنامه روزانه شما معرفی می‌کنیم:
- اتاق‌خواب خود را تا دمای ۱۶ تا ۱۹ درجه سانتی‌گراد خنک کنید؛
- درست قبل از خواب، دوش آب گرم بگیرید؛
- عصاره اسطوخودوس را در اتاق‌خواب خود پخش کنید یا در حمام استفاده کنید؛
- ۴ تا ۶ ساعت قبل از خواب از مصرف کافئین خودداری کنید؛
- ۲ تا ۳ ساعت قبل از خواب چیزی نخورید؛
- برای آرامش به موسیقی ملایم گوش دهید؛
- حداقل ۳۰ دقیقه قبل از خواب، از تلفن‌همراه، تلویزیون و رایانه استفاده نکنید؛
- قبل از خواب، حرکات کششی ملایم انجام دهید.
رابطه جنسی در طول آی وی اف
۳ تا ۴ روز قبل از اسپرم‌گیری، نباید رابطه جنسی داشته باشید. وقتی زمان گرفتن اسپرم فرا می‌رسد، پزشک شما اسپرم با بهترین کیفیت را می‌خواهد. همچنین به زوج‌ها توصیه می‌شود در روزهای قبل‌تر هم از نزدیکی عمیق واژن خودداری کنند، زیرا این امر می‌تواند دهانه رحم را تحریک کند.
در طول چرخه IVF چگونه ورزش کنیم؟
بسیاری از زنان در طول چرخه IVF از ورزش‌کردن خودداری می‌کنند یا آن را متوقف می‌کنند زیرا نگران این هستند که این حرکات برای بارداری احتمالی‌شان خوب نباشد. نگران نباشید! بیشتر خانم‌ها می‌توانند در طول آی وی اف به ورزش روزانه خود ادامه دهند.
کارشناسان توصیه می‌کنند به انجام کارهای روزمره‌تان ادامه دهید، به‌ویژه اگر از قبل، رژیم تناسب‌اندام ثابتی داشته‌اید.
البته به همه زنانی که آی‌وی‌اف انجام می‌دهند توصیه می‌شود که دویدن را محدود کنند، چرا که دویدن بیش از هر شکل دیگری از ورزش، باروری را مختل می‌کند. دویدن می‌تواند تأثیراتی منفی بر ضخیم‌شدن دیواره رحم داشته باشد.
اگر دونده مشتاق هستید، دویدن‌های طولانی خود را با موارد زیر جایگزین کنید:
داروهایی که ممکن است با داروهای باروری تداخل داشته باشند
همان‌طور که خودتان را برای شروع چرخه IVF آماده می‌کنید، هر دارویی را که مصرف می‌کنید به پزشک خود اطلاع دهید.
داروهای معمولی را هم در نظر بگیرید
مطمئن شوید که همه‌چیز را فهرست کرده‌اید، حتی معمولی‌ترین داروها مانند:
- یک قرص آلرژی روزانه؛
- استامینوفن (تیلنول) یا ایبوپروفن (ادویل)؛
- مکمل‌های بدون نسخه (OTC).
داروهایی که تأثیر بالقوه دارند
برخی از داروها به‌طور بالقوه می‌توانند:
- با داروهای باروری تداخل ایجاد کنند؛
- باعث عدم تعادل هورمونی شوند؛
- درمان IVF را کم‌اثر کنند.
مهم‌ترین داروهایی که نباید فراموش کنید
داروهای زیر مهم‌ترین مواردی هستند که باید از آنها اجتناب کنید:
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی تجویزی مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن؛
- داروهای مرتبط با سلامت روان مانند داروهای ضدافسردگی؛
- استروئیدها، مانند داروهای آسم یا لوپوس؛
- داروهای ضدتشنج؛
- داروهای تیروئید؛
- محصولات پوستی، به‌ویژه محصولات حاوی استروژن یا پروژسترون؛
- داروهای شیمی‌درمانی.
از پزشک خود بپرسید که آیا امکان تجویز جایگزین در طول چرخه IVF و حتی در دوران بارداری وجود دارد یا خیر.
علائم عوارض جانبی IVF و روش مدیریت آنها
درست است که یک چرخه IVF می‌تواند غیرقابل‌پیش‌بینی باشد، اما در این بین، یک چیز قطعی است: علائم فیزیکی بی‌شمار. شرایط در هر زن و هر سیکل متفاوت است؛ بنابراین هیچ راه مطمئنی برای دانستن این موضوع وجود ندارد که کدام عارضه جانبی را در هر روز از هر چرخه خاص تجربه خواهید کرد.
در اینجا چند علامت مهم و راه‌هایی برای مدیریت یا حتی غلبه بر عوارض جانبی داروهای باروری معرفی می‌کنیم:
۱. خون‌ریزی یا لکه‌بینی
در صورت بروز خون‌ریزی یا لکه‌بینی در طول چرخه، فورا با پزشک خود تماس بگیرید. خون‌ریزی خفیف یا لکه‌بینی پس از بازیابی تخمک طبیعی است. از تامپون استفاده نکنید.
پس از یک چرخه IVF منتظر بدترین پریود زندگی خود باشید، زیرا هورمون‌های مورداستفاده نه‌تنها به رشد تخمک‌ها کمک می‌کنند، بلکه پوشش داخلی را نیز ضخیم می‌کنند. این موضوع برای همه اتفاق نمی‌افتد، اما درصورتی‌که آن را تجربه کردید، نگران نباشید و در صورت نیاز، داروهای مسکن را طبق توصیه‌های پزشک مصرف کنید.
۲. سردرد
برخی از داروهای بدون نسخه برای تسکین درد عبارت‌اند از:
- استامینوفن؛
- ایبوپروفن؛
- پدهای گرمایشی.
قبل از مصرف هرگونه دارو با پزشک مشورت کنید و در بهترین دوز برای خودتان را از او بپرسید.
۳. نفخ
ممکن است غیرمنطقی به نظر برسد، اما مصرف مایعات بیشتر می‌تواند نفخ را تسکین دهد. اگر از خوردن آب خسته شده‌اید، خودتان را با این موارد هیدراته کنید:
- آب نارگیل؛
- نوشیدنی‌ها یا قرص‌های الکترولیت کم‌قند.
۴. گرگرفتگی
- لباس‌های سبک بپوشید؛
- در فضاهای دارای تهویه مطبوع بمانید؛
- با آب خنک، بدنتان را هیدراته نگه دارید؛
- از سیگارکشیدن، مصرف غذاهای تند و کافئین خودداری کنید؛
- تمرینات تنفس عمیق را انجام دهید؛
- ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی یا یوگا را انجام دهید.
شما بگویید
آیا شما هم در حال طی‌کردن چرخه آی‌وی‌اف هستید؟ از چه راهکارهایی برای افزایش موفقیت ivf استفاده می‌کنید؟ تجربیات‌تان در مورد مراقبت‌های این دوره حساس را با ما و کاربران عزیز چطور در میان بگذارید.
