کنگر فرنگی یا آرتیشو یکی از زیباترین گیاهان روی زمین است که مصارف خوراکی هم دارد. اگر می‌خواهید خواص فراوان این گیاه را بدانید، این مقاله را بخوانید.
کنگر فرنگی چیست؟
بیشتر ما تصور می‌کنیم کنگر فرنگی یا آرتیشو نوعی سبزی است، اما قسمت خوراکی کنگر در واقع جوانه نوعی گل پیش از شکوفه‌دادن است. کنگر پس از گل‌دادن به شکوفه‌ای بنفش تبدیل می‌شود و معمولا قبل از اینکه به این مرحله برسد، برای مصارف خوراکی چیده می‌شود.
کنگرهایی که در بازار فروخته می‌شوند گرد و پوشیده از برگ‌های خاردار هستند. کنگر فرنگی وقتی بخارپز می‌شود، بافتی ظریف و طعمی شیرین دارد و به همین دلیل نوعی افزودنی عالی برای سس‌هاست. همچنین می‌توان آن را همچون میان‌وعده‌ای خوشمزه نوش جان کرد.
کنگر فرنگی بومی مناطق مدیترانه‌ای است، اما اکنون به یکی از صنایع عمده کالیفرنیای آمریکا تبدیل شده است.
خواص آرتیشو
آرتیشو به دلایل خواص بی‌نظیرش اَبرغذا هم نامیده شده است. در ادامه، خواص کنگر فرنگی را گفته‌ایم.
۱. فشار خون را کنترل می‌کند
فشار خون بالا فرد مبتلا را در خطر بیماری‌های قلبی و سکته مغزی قرار می‌دهد. با بررسی کنگر فرنگی مشخص شد آب برگ کنگر موجب تنظیم فشار خون افرادی می‌شود که به فشار خون بالای خفیف مبتلا هستند. اگرچه این تحقیقات هنوز در مراحل اولیه خود هستند، محققان بر این باورند که مقدار فراوان پتاسیم موجود در کنگر فرنگی برای کاهش فشار خون مؤثر است.
۲. از چربی خون می‌کاهد
بنا بر تحقیقات، عصاره برگ کنگر در کاهش کلسترول بد خون مؤثر است و می‌تواند کلسترول خوب بدن را افزایش دهد. در واقع کنگر فرنگی به ۲ روش مهم این اثر را روی کلسترول خون می‌گذارد:
- آنتی‌اکسیدان لوتئولین (Luteolin) موجود در آن مانع تشکیل کلسترول بد می‌شود؛
- عصاره برگ کنگر فرنگی بدن را وادار به سوخت‌وساز بهتر کلسترول می‌کند و از سطح کلی کلسترول در بدن می‌کاهد.
البته به‌دلیل اینکه تحقیقات علمی در این باره هنوز کم است و همچنین نمونههای استفاده‌شده در آزمایش‌ها کم هستند، هنوز مصرف این گیاه برای کاهش و درمان چربی بالای خون توصیه نشده است.
۳. عملکرد کبد را بهبود می‌بخشد
بر اساس بعضی تحقیقات، کنگر فرنگی در بهبود عملکرد کبد و رشد بافت‌های کبدی افرادی که به بیماری کبد چرب غیرالکلی مبتلا هستند، نقش بسزایی دارد. همچنین این گیاه می‌تواند تولید صفرا را افزایش داده و سموم مضر را از کبد دفع کند. این فواید کنگر مدیون وجود آنتی‌اکسیدان‌هایی به‌نام‌های سینارین و سیلیمارین است.
البته نمونههای آزمایش‌شده کمی در این خصوص وجود دارد. با این حال بر اساس همان شواهد اندک، عصاره برگ کنگر فرنگی می‌تواند وضعیت کبد را بهبود بخشد.
۴. موجب سلامت دستگاه گوارش می‌شود
کنگر فرنگی منبعی غنی از فیبر است که با افزایش باکتری‌های مفید روده به عملکرد صحیح دستگاه گوارش کمک می‌کند و از خطر ابتلا به برخی از سرطان‌های روده می‌کاهد و جلوی یبوست یا اسهال را می‌گیرد.
کنگر فرنگی حاوی نوعی فیبر به‌نام اینولین است که همچون پری‌بیوتیک عمل می‌کند. در ضمن آرتیشو می‌تواند از علایم سوء‌هاضمه مانند نفخ، تهوع و سوزش معده بکاهد.
سینارین موجود در کنگر برای تولید صفرا مؤثر است که حرکات دودی روده را سرعت و در عین حال هضم چربی‌های خاصی را بهبود می‌بخشد.
۵. از علایم سندرم روده تحریک‌پذیر می‌کاهد
سندرم روده تحریک‌پذیر روی دستگاه گوارش افراد مبتلا به این سندرم اثر منفی گذاشته و آنها را گرفتار معده‌درد، اسهال، نفخ و یبوست می‌کند. ترکیبات خاصی در کنگر وجود دارد که موجب ویژگی‌های ضداسپاسم آن می‌شود و به همین دلیل می‌تواند دردهای معمول ناشی از اسپاسم ماهیچه‌ها را در این بیماری برطرف کند. همچنین این ترکیبات موجود در کنگر مقدار باکتری‌های روده را متعادل کرده و از التهاب روده می‌کاهد.
البته برای اطمینان از اثربخشی این گیاه برای درمان سندرم روده تحریک‌پذیر به آزمایش‌های انسانی بیشتری نیاز است.
۶. قند خون بالا را می‌کاهد
کنگر فرنگی و عصاره برگ آن برای کاهش قند خون بالا مؤثرند. در پژوهشی مشخص شد که ۳۰ دقیقه پس از مصرف کنگر فرنگی پخته‌شده در یک وعده غذایی، از مقدار قند خون و سطح انسولین کاسته می‌شود. البته این اثر در بزرگ‌سالانی که به سندرم متابولیک مبتلا نبودند هم مشاهده شد.
هنوز مشخص نیست که کنگر چگونه چنین اثری روی قند خون می‌گذارد. با این حال، برخی از محققان معتقدند عصاره کنگر از فعالیت آنزیمی به‌نام آلفا-گلوکوسیداز را می‌کاهد که نشاسته را به گلوکز تبدیل می‌کند و به همین دلیل روی قند خون اثر مثبت می‌گذارد.
۷. اثرات ضدسرطان دارد
در بررسی‌های آزمایشگاهی مشخص شده که عصاره کنگر فرنگی مانع رشد سلول‌های سرطانی می‌شود. برخی از آنتی‌اکسیدان‌ها از جمله روتین، کوئرستین، سیلیمارین و اسیدگالیک خواص ضدسرطان دارند. مثلا در آزمایش‌های انجام‌شده روی حیوانات، آنتی‌اکسیدان سیلیمارین برای پیشگیری از سرطان پوست و همچنین درمان آن مؤثر است.
البته هنوز آزمایشی روی انسان انجام نشده است و برای اثبات این اثربخشی به مطالعات بیشتری نیاز است.
۸. حاوی فیبر فراوان است
برخی از افراد از آرتیشو برای لاغری استفاده می‌کنند. در واقع یک عدد کنگر متوسط وقتی پخته می‌شود می‌تواند حدود یک‌سوم از نیاز روزانه بدن ما به فیبر را تأمین کند. فیبر نه‌تنها به هضم مواد غذایی، تنظیم قند خون و مقدار ترشح انسولین کمک می‌کند، بلکه بهترین منبع برای کنترل وزن و لاغری است.
۹. حاوی مواد مغذی فراوانی است
یک کنگر متوسط پخته بیش از ۲۰درصد نیاز روزانه‌مان به فولات و ویتامین K را تأمین می‌کند و بیش از ۱۰درصد نیاز روزانه‌مان ویتامین C، منیزیم، منگنز و پتاسیم دارد.
فولات می‌تواند از ابتلا به افسردگی و ضعف حافظه پیشگیری کند و ویتامین K هم به انعقاد خون کمک می‌کند و برای استحکام استخوان‌های بدن ضروری است. ویتامین C نیز عملکرد سیستم ایمنی بدن و تولید کولاژن را افزایش می‌دهد.
بر اساس بررسی‌های علمی، منیزیم برای کاهش افسردگی، بهبود یادگیری و حافظه و بهبود خواب در زنان مؤثر است. همچنین منیزیم می‌تواند برای بهبود قوای جسمانی، دریافت اکسیژن بیشتر، تولید انرژی و تعادل الکترولیت بدن اثربخش باشد.
یک کنگر متوسط حدود ۶۰ کالری و ۳٫۵ گرم پروتئین دارد. چربی موجود در آن کمتر از ۱ گرم است و سدیم و کربوهیدرات آن به‌ترتیب ۱۲۰ میلی‌گرم و ۱۳ گرم است.
عوارض جانبی احتمالی کنگر فرنگی
تنها عارضه جانبی مهم کنگر فرنگی احتمال نفخ شکم و ضعف است و از عوارض دیگر آن می‌توان به معده‌درد و اسهال اشاره کرد.
مکمل‌های عصاره کنگر موجب واکنش‌های حساسیتی افرادی می‌شوند که به گیاهانی مانند گل همیشه بهار و بابونه حساسیت دارند. همچنین افراد مبتلا به مشکلات کلیوی و سنگ کلیه و زنان باردار و شیرده نباید از کنگر یا دمنوش آن استفاده کنند.
طریقه پخت آرتیشو
اگر برای اولین بار از کنگر فرنگی استفاده می‌کنید، ممکن است با دیدن ظاهر آن نگران چگونه پاککردن آن بشوید. اما پاککردن و پختن کنگر ساده است. فقط دستورالعمل زیر را انجام دهید:
- کنگر را بشویید.
- ساقه آن را ببرید و گلبرگ‌هایش را کمی باز کنید.
- آن را به‌مدت ۳۰ تا ۴۰ دقیقه بخارپز کنید. برای اینکه رنگ کنگر قهوه‌ای نشود، می‌توانید روی آن لیموی تازه بریزید.
- همچنین می‌توانید کنگر را درون فویل گذاشته و کمی در شکاف‌های آن روغن آووکادو ریخته و روی آن چند حبه سیر بگذارید و فویل را کاملا ببندید. فر را که از قبل گرم کرده‌اید روی حدود ۲۰۰ درجه سانتی‌گراد گذاشته و کنگر را به‌مدت ۱ ساعت و ۲۰ دقیقه بپزید.
برخی از افراد وقتی کنگر پخته شد، گلبرگ‌هایش را جدا کرده و فقط مغز کنگر را می‌خورند. اما بیشترین مواد مغذی در برگ‌های کنگر است، پس می‌توانید قسمت گوشتی برگ‌های کنگر را هم مصرف کنید.
برگ‌های آرتیشو را می‌توان با چاشنی‌های مختلف مانند سیر و سرکه بالزامیک خوشمزه‌تر کنید. برخی از افراد هم عرق آرتیشو را گرفته و آن را مصرف می‌کنند.
راهنمای خرید کنگر فرنگی
هنگام خرید کنگر فرنگی، کنگرهایی انتخاب کنید که کمی سنگین باشند و گلبرگ‌های بسته و محکم داشته باشند. مراقب باشید کنگرها بوی ترشیدگی نگرفته باشند. وقتی برگ‌های کنگر تازه را بمالید، کمی صدای جیرجیر می‌دهند. کنگر فرنگی کنسروشده هم در بازار فروخته می‌شود.
روش تهیه دمنوش کنگر
دمنوش کنگر فرنگی طعم خوبی دارد. برای درست‌کردن این دمنوش دستورالعمل زیر را اجرا کنید.
مواد لازم
- ۵ عدد کنگر متوسط؛
- ۶ لیتر آب؛
- ۲ قاشق چای‌خوری عسل؛
- ۱ شاخه رزماری (اختیاری)؛
- ۱ عدد لیمو ترش (اختیاری).
روش تهیه
۱. برگ‌های کنگرها را بکنید تا به مغزشان برسید. سپس آنها را درون ظرفی حاوی ۶ لیتر آب گذاشته و بگذارید حدود ۲۰ دقیقه در آب جوش بپزند.
۲. هنگام جوشیدن آب، در ظرف را بگذارید تا مواد مغذی بیشتری از کنگرها جذب آب شود. ۲۰ دقیقه دیگر صبر کنید، سپس کنگرها را یکی یکی درآورید. اکنون دمنوش کنگر آماده است.
۳. اگر می‌خواهید دمنوش کنگر طعم بهتری داشته باشد، می‌توانید آب یک لیمو ترش و یک قاشق چای‌خوری عسل به آن اضافه کنید. برخی از افراد هنگام جوشاندن کنگر در آب، یک شاخه رزماری به آن اضافه می‌کنند و طعم بسیار خوبی به دمنوش کنگر می‌دهند.
از این دمنوش می‌توانید روزی ۲ بار استفاده کنید. البته مراقب باشید دمنوش کنگر را نمی‌توان بیش از ۳ روز در یخچال نگه داشت.
کلام آخر
با مصرف این ماده غذایی سالم می‌توانید از فواید آن بهره‌مند شوید. اگر شما هم درباره کنگر اطلاعاتی دارید که در این مقاله وجود ندارد، خوشحال می‌شویم آن را با ما در میان بگذارید.
منابع دیگر: webmd و healthline
