تا به حال با کسی رابطه داشته‌اید که گاهی با شما مهربان و خوش‌برخورد بوده باشد و گاهی خودش را از شما دور کرده باشد؟ تاکنون پیش آمده احساس کنید ترسی نهفته شما را از ایجاد رابطه با دیگران دور می‌کند؟ یعنی برخلاف خواسته‌تان و انگار که نیرویی مخفی شما را مجبور کند؟ اگر پاسخ شما به این پرسش‌ها مثبت است، حتما این مقاله را بخوانید. در این مقاله درباره اختلال شخصیت اجتنابی در رابطه صحبت کرده‌‌ایم.
اختلال شخصیت اجتنابی چیست؟
اختلال شخصیت اجتنابی یا دوری‌گزین با الگوی طولانی‌مدت پرهیز از موقعیت‌های اجتماعی شناخته می‌شود. به‌زبان ساده‌تر یعنی فرد از جمع پرهیز می‌کند و می‌ترسد که رابطه خود را عمیق‌تر کند.
علائم این اختلال خیلی شبیه نشانه‌های خجالتی‌بودن و اضطراب اجتماعی هستند، برای همین خیلی وقت‌ها این ۳ مورد را با هم اشتباه می‌گیرند در حالی که تفاوت‌هایی بینشان وجود دارد.
فرد مبتلا به این اختلال از قضاوت دیگران و نقدشدن یا صرفا بد به‌نظررسیدن وحشت دارد. بنابراین تا بتواند از انجام کارهایی که او را در چنین موقعیت‌هایی قرار بدهند اجتناب می‌کند. البته به‌رغم این پرهیز، میل به برقراری رابطه و فعالیت اجتماعی همچنان وجود دارد. پس چنین فردی مدام بین ۲ میل متضاد گرفتار است.
نشانه‌های اختلال شخصیت اجتنابی در رابطه
بر اساس راهنمای بالینی تشخیص اختلالات روان، این اختلال با نشانه‌های زیر همراه است:
- پرهیز از شغل‌هایی که نیازمند ارتباط فراوان با دیگران هستند؛
- بی‌تمایلی به برقراری رابطه با دیگران مگر زمانی که از علاقه قلبی آنها مطمئن شود؛
- اجتناب از روابط نزدیک عاطفی به‌دلیل ترس از مسخره و شرمنده‌شدن؛
- دغدغه نقد یا پس‌زده‌شدن در موقعیت‌های اجتماعی مختلف؛
- بی‌منطق و غیرجذاب‌پنداشتن خود؛
- اجتناب از امتحان‌کردن کارها یا فعالیت‌های جدید.
هرچند این نشانه‌ها گسترده‌تر از حوزه روابط عاطفی هستند، می‌توان از همین نشانه‌ها به رفتار خاصی پی برد که افراد دچار این اختلال در رابطه می‌کنند. از دید کسانی که با افراد مبتلا رابطه دارند، نشانه‌های این اختلال گیج‌کننده است. مثلا شاید شما او را فردی مهربان و سخاوتمند ببینید، اما از اینکه چرا اغلب نمی‌تواند این ویژگی‌ها را نشان بدهد تعجب کنید. شاید او با شما بسیار صمیمی باشد، اما رفتار گرم و مناسبی با دیگر عزیزانتان نداشته باشد.
توصیه‌هایی برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت اجتنابی
کمک‌گرفتن و سراغ درمان رفتن برای شما دشوار است. می‌دانید درمانگر می‌تواند به شما کمک کند، اما همان ترس‌های همیشگی از قضاوت‌شدن می‌تواند بر نیاز شما به درمان غلبه کند.
اگر با چنین احساسی درگیر هستید، بدانید که درمانگران می‌دانند چگونه با شما رفتار کنند. آنها می‌دانند که شما انتخاب نکرده‌اید دچار چنین اختلالی باشید. روان‌درمانگر با تکنیک‌های همدلی و مهربانی با شما برخورد می‌کند. او شما و افراد بسیار دیگری با مشکلات مشابه شما را می‌فهمد و کارش کمک به بهبودی شماست.
البته تاکنون هیچ درمان کاملی برای هیچ اختلالی کشف نشده است، پس انتظار نداشته باشید با مراجعه به درمانگر شخصیت شما عوض شود. شخصیت چیزی نیست که تغییر کند، اما می‌توان آن را بهبود داد. در نهایت، انگیزه و اراده شما نقشی تعیین‌کننده در درمان اختلال خواهد داشت.
توصیه‌هایی برای کنارآمدن با شخصیت اجتنابی در رابطه
زندگی‌کردن با شخصیت اجتنابی راحت نیست. این اختلال زندگی رومزه شما و شریک زندگی‌تان را دچار مشکلاتی می‌کند. آثار منفی این اختلال حتی می‌تواند بر زندگی زناشویی شما نیز تأثیر بگذارد.
همچنین درمان این اختلال آسان نیست، زیرا ریشه در مشکلات عزت‌نفس دارد. گاهی سال‌ها طول می‌کشد تا به‌تدریج و با روش‌های درمانی پیوسته، آثار این اختلال از زندگی فرد و شما رخت ببندد. پس لازم است که این بخش را با دقت مطالعه کنید چراکه شما نیز می‌توانید نقشی در بهبود شریک زندگی خود داشته باشید.
۱. به تجربه‌های او اعتبار ببخشید
بهترین کاری که از دست‌تان برمی‌آید اعتباربخشی است. شریک زندگی شما باید بداند که تجربه و شرایط او را درک کرده‌اید. باید بداند که ترس‌های او را درک می‌کنید و آنها را واقعی می‌دانید.
باید صبورانه او را به ابراز احساسات و صحبت‌کردن درباره عواطف و ترس‌هایش ترغیب کنید. به او اجازه دهید به‌تدریج به شما اعتماد کند و بداند که شما تکیه‌گاه و پناهگاهش هستید. این‌طوری بدون آنکه از قضاوت‌شدن بهراسد، به‌تدریج عمیق‌ترین ترس‌ها و بزرگ‌ترین نگرانی‌هایش را با شما در میان خواهد گذاشت.
همان‌طور که به درددل او گوش می‌کنید، باید نشان دهید گفته‌هایش را درک می‌کنید. با گوش‌سپردن به صحبت‌های او به‌تدریج به درک بهتری از آنچه در دنیایش می‌گذرد آگاه می‌شوید.
رویکردی دیگر برای اعتباربخشی به شخصیت اجتنابی، ستودن آنها به‌خاطر شجاعتشان است. اینکه به او نشان دهید از سختی‌هایی که می‌کشد مطلعید و به‌خاطر مقاومتش در برابر رنجی که بر او تحمیل شده است برایش احترام قائلید. همینکه او با وجود چنین اختلالی جا نزده و تا اینجا همراه شما پیش آمده، خودش نشانه‌ای از شجاعت و سرسختی اوست. این موارد را برجسته و به او گوشزد کنید.
۲. صبور باشید
اغلب افراد مبتلا به اختلال شخصیت اجتنابی ارتباط زیادی با دیگران ندارند. به‌ندرت پیش می‌‌آید چنین شخصی دوستان و آشنایان زیادی داشته باشد.
شاید شما انتظار داشته باشید که شریک زندگی‌تان با والدین، خویشان و برخی دوستانتان سریع صمیمی شود، اما این انتظار نابجاست. بدترین کاری که می‌توانید انجام دهید راه‌انداختن مهمانی‌ها و دورهمی‌های پرتکرار برای مقابله با این اختلال است. با این کار نه‌تنها به شریک زندگی خود کمکی نمی‌کنید، بلکه باعث بدترشدن علائمش می‌شوید. چون در چنین شرایطی بیشتر احساس ترس و اضطراب می‌کند.
بهترین روش صبوری است. انتظارات خود را پایین بیاورید. بزرگ‌ترکردن دایره نزدیکان شخصیت اجتنابی کاری تدریجی است. باید شرایط را برای والدین، دوستان و سایرین توضیح دهید و از آنها بخواهید شرایط را درک و انتظاراتشان را تعدیل کنند.
۳. پیشرفت‌های کوچک را تشویق کنید
اگر به شدت ترس و اضطراب شریک خود به‌درستی آگاه شوید، قدم‌های کوچکی را که برای بهبود برداشته می‌شوند تشویق و مهم قلمداد می‌کنید.
برای کسی که درگیر اختلال شخصیت اجتنابی است، کوچک‌ترین دستاوردها نیز مهم هستند. برخی از پیش‌پاافتاده‌ترین کارها که دیگران به‌راحتی انجام می‌دهند، برای این گروه دشوار و پرخطر به نظر می‌رسند. پس لازم است شما هم از دید او به این موفقیت‌ها نگاه کنید.
در مقابل، عقبگردها بزرگ‌تر از چیزی که هستند به نظر می‌آیند. در این شرایط شما باید همچنان به او روحیه بدهید و بگویید که این احساس موقتی و زودگذر است.
۴. در برنامه درمانی همراه آنها باشید
برای شخصیت اجتنابی گفتن اسرار به روان‌درمانگر کار دشواری است. حضور شما می‌تواند مایه دلگرمی و اطمینان‌خاطرش باشد. حمایت عاطفی شما بسیار مهم است. همچنین ارتباط شما با تیم درمانگر نیز برای دریافت آخرین توصیه‌ها و اطلاع از روند درمان اهمیت دارد.
توصیه آخر
حضور شما در کنار او می‌تواند به او برای مبارزه با این اختلال نیرو و انگیزه بدهد، اما شما نباید نقش والد یا سرپرست را بازی کنید. این نه برای شما مناسب است، نه برای او و نه برای رابطه. کار شما فقط حمایت عاطفی است. در نهایت، بهبود و درمان این اختلال به خود شخص و میزان اراده و تلاشش بستگی دارد.
منابه دیگر: psychcentral
