عسل مانوکا نوعی عسل با خاصیت درمانی است که توسط زنبورهایی در استرالیا و نیوزلند و از گل‌های درخت چای تهیه می‌شود. به‌عقیده طرفداران این عسل، می‌توان از آن برای درمان بیماری‌های مختلف از جمله عفونت زخم استفاده کرد. برای آشنایی بیشتر با این عسل خاص، تا انتهای مقاله همراهمان باشید.
خواص عسل مانوکا
از زمان‌های قدیم عسل برای درمان بیماری‌های مختلف استفاده می‌شد و در اواخر قرن نوزدهم، محققان دریافتند که عسل نوعی آنتی‌بیوتیک طبیعی است و از بدن در برابر آسیب‌های ناشی از باکتری‌ها محافظت می‌کند. بعضی از انواع عسل با تقویت تولید سلول‌های خاص می‌توانند آسیب‌های ناشی از عفونت بافت را برطرف کنند.
بااین‌حال، همه عسل‌ها یکسان نیستند. ویژگی ضدباکتریایی عسل به نوع آن و نحوه تولیدش بستگی دارد. بعضی از عسل‌ها ۱۰۰ برابر قوی‌تر از سایر عسل‌ها هستند. مثلا عسل تولیدشده از مانوکا با خاصیت ضدالتهابی خود سبب تسکین درد و کاهش التهاب می‌شود و علاوه بر خاصیت ضدباکتریایی و ضدویروسی، خواص آنتی‌اکسیدانی هم دارد.
ترکیبات عسل مانوکا
بیشترین خاصیت ضدباکتریایی عسل را هیدروژن‌پرواکسید ایجاد می‌کند. بااین‌حال بعضی از انواع عسل، از جمله عسل مانوکا، خاصیت ضدباکتریایی منحصر‌به‌فردی دارند. یکی از ترکیبات ضدباکتریایی اصلی این عسل متیل‌گلیوکسال یا ام.جی.اُ (MGO) است. ام.جی.اُ از تغییر ترکیب دیگری در عسل مانوکا به‌نام دی‌هیدروکسی‌استون ایجاد می‌شود که مقدار زیادی از آن در شهد گل مانوکا وجود دارد. هرچه مقدار ام.جی.اُ بیشتر باشد، خاصیت ضدباکتریایی قوی‌تر می‌شود.
تولیدکنندگان عسل معیاری برای ارزیابی قدرت عسل مانوکا دارند. این مقیاس یو.ام.اف (UMF) یا فاکتور مخصوص مانوکا است که در محدوده ۵ تا ۲۵ تعریف می‌شود. این معیار غلظت ۳ ترکیب اصلی این عسل یعنی متیل‌گلیوکسال، دی‌هیدروکسی‌استون و لپتواسپرین را مشخص می‌کند. برای اینکه عسل تولیدشده از مانوکا برای کارهای درمانی به‌اندازه کافی قوی باشد، باید حداقل امتیاز ۱۰ را کسب کند. بااین‌حال، پزشکان و محققان مطمئن نیستند که این رتبه‌بندی از نظر درمانی معنایی داشته باشد.
تفاوت عسل مانوکا با عسل معمولی
شاید هنگام خرید عسل مانوکا در سوپرمارکت‌ها از خودتان بپرسید که این عسل چه تفاوتی با عسل معمولی دارند. عسل مانوکا غلیظ‌تر و مات‌تر از عسل معمولی است. به‌عقیده بعضی افراد، عسل تولیدشده از مانوکا طعمی خاکی‌تر و آجیلی‌تر از عسل معمولی دارد، اما ممکن است شما تفاوت آن را چندان حس نکنید. از طرف دیگر، نوع درجه‌بندی عسل معمولی و مانوکا با هم متفاوت است. عسل معمولی بر اساس طعم، شفافیت، تمیزی و میزان مواد جامد محلول، در یکی از ۳ دسته اِی (A)، بی (B) یا سی (C) جای می‌گیرد، ولی عسل مانوکا بر اساس میزان ۳ ماده متیل‌گلیوکسال، دی‌هیدروکسی‌استون و لپتواسپرین در بازه امتیازی ۵ تا ۲۵ قرار می‌گیرد.
در جدول زیر، ارزش غذایی ۱ قاشق غذاخوری عسل مانوکا (۲۰ گرم) و ۱ قاشق غذاخوری عسل معمولی (۲۱ گرم) را با هم مقایسه می‌کنیم:
| عسل مانوکا (۲۰ گرم) | عسل معمولی (۲۱ گرم) | |
| کالری | ۷۰ | ۶۴ |
| چربی | ۰ گرم | ۰ گرم |
| سدیم | ۰ گرم | ۰ گرم |
| کربوهیدرات | ۱۶ گرم | ۱۷ گرم |
| فیبر | ۰ گرم | ۰ گرم |
| قند | ۱۶ گرم | ۱۷ گرم |
| پروتئین | ۰ گرم | ۰ گرم |
شباهت‌ها و تفاوت‌های تغذیه‌ای
با یک نگاه به جدول ارزش غذایی عسل معمولی و مانوکا متوجه می‌شویم که تفاوت چندانی ندارند و می‌توان از هریک از آنها به‌جای دیگری در دستورهای آشپزی استفاده کرد. باوجوداین، داده‌های این جدول خواص متفاوت این دو عسل را نشان نمی‌دهند. هر عسلی را از نوعی زنبور و از گیاهانی متفاوت تهیه می‌کند و هرکدام خواص منحصر‌به‌فرد خود را دارند. از طرف دیگر، عسل با کاربرد پزشکی نباید با عسل مانوکای خانگی جایگزین شود.
فواید عسل مانوکا
بیشترین کاربرد پزشکی این عسل برای درمان زخم‌ها و سوختگی‌های خفیف است. البته بر اساس تحقیقات، این عسل برای درمان بیماری‌های دیگری هم مؤثر است. در ادامه، فواید دیگر این عسل را نیز بررسی می‌کنیم.
۱. احتمال تسریع بهبود زخم
به‌جای ریختن عسل روی پنکیک یا بلغور جو دوسر، بهتر است آن را مستقیم روی پوست خود بمالید، به‌خصوص اگر روی پوست‌تان زخمی دارید. پژوهش‌های مختلف حاکی از اثر مثبت این عسل بر درمان زخم و سوختگی و تسکین دردند. عسل مانوکا علاوه بر اینکه غذایی محبوب است، در درمان‌های خانگی و ترکیبات پزشکی برای بهبود زخم استفاده می‌شود تا روند ترمیم زخم را سریع‌تر کند و به ترمیم بافتی و کاهش درد در افراد دچار سوختگی کمک کند.
عسل استفاده‌شده برای درمان زخم عسل با درجه پزشکی است. این عسل استریل ایت و همچون زخم‌پوش استفاده می‌شود. بنابراین ظرف عسل موجود در انباری نباید در جعبه کمک‌های اولیه شما باشد. زخم‌ها و عفونت‌ها باید توسط پزشک معاینه و درمان شوند.
۲. خاصیت ضدباکتریایی و ضدمیکروبی
خاصیت ترمیم زخم عسل مانوکا به‌علت خواص ضدباکتریایی و ضدمیکروبی آن است. قند زیاد و پی.اچ (pH) کم این عسل از رشد باکتری‌ها جلوگیری می‌کنند. پس عجیب نیست که مردم از گذشته این عسل را نه فقط برای درمان زخم، بلکه برای درمان عفونت‌های باکتریایی، گلودرد و حتی جوش به کار می‌برده‌اند.
تمام عسل‌ها کمی خواص ضدباکتریایی دارند، اما این ویژگی در عسل مانوکا بیشتر از عسل معمولی است و حتی برای درمان زخم‌های ناشی از دیابت و زخم معده هم استفاده می‌شود. یکی دیگر از ویژگی‌های احتمالی این عسل این است که برخلاف آنتی‌بیوتیک‌ها، موجب مقاومت باکتری‌ها به آنتی‌بیوتیک نمی‌شود.
۳. حفظ سلامت دهان
به نظر می‌‌سد که عسل مانوکا با کاهش تولید پلاک، سبب پیشگیری از التهاب لثه و سایر بیماری‌های دهان و دندان می‌شود. همچنین بر اساس بعضی تحقیقات، این عسل تا حدی سبب پیشگیری از التهاب مری ناشی از پرتودرمانی و شیمی‌درمانی می‌شود.
۴. احتمال سرکوب سرفه
هیچ‌کس حس قلقلک در گلو را که نشانه سرفه است دوست ندارد. به نظر می‌رسد عسل مانوکا برای تسکین سرفه مؤثر باشد. البته هنوز اطلاعات دقیق و کاملی در این زمینه وجود ندارد.
۵. درمان جوش
احتمالا محصولات مراقبت از پوست حاوی عسل مانوکا را خریده باشید. بر اساس بررسی‌ها، این عسل می‌تواند سبب آب‌رسانی بهتر پوست، کاهش التهاب و ازبین‌رفتن باکتری‌های آن شود.
عوارض احتمالی
ممکن است عسل مانوکا منجر به بروز عوارضی شود، از جمله:
- واکنش حساسیتی به‌خصوص در افراد حساس به نیش زنبور؛
- افزایش قند خون در صورت مصرف زیاد؛
- اثر بر داروهای شیمی‌درمانی خاص و تداخل با انواع داروها.
چند نکته مهم
- عسل حاوی مقداری قند است و نباید به میزان زیاد استفاده شود. مصرف قند زیاد می‌تواند موجب افزایش وزن، بیماری کبدی، بیماری قلبی و دیابت نوع ۲ شود.
- نباید به کودکان زیر ۱ سال عسل داد یا حتی در غذاهای آنها از عسل استفاده کرد. گرده‌های بوتالیسم موجود در عسل ممکن است موجب مسمومیت کودک شوند.
- قیمت عسل مانوکا احتمالا بیشتر از عسل معمولی است، پس می‌توانید برای تهیه غذا از عسل معمولی استفاده کنید.
شما بگویید
شما چقدر با عسل مانوکا و خواص آن آشنایی دارید؟ آیا تابه‌حال از این عسل درمانی استفاده کرده‌اید؟ در صورت تمایل، می‌توانید تجربه و نظرتان را در قسمت ارسال دیدگاه بنویسید و این مطلب را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
