آب منی مایعی سفید و کدر است که هنگام انزال از آلت تناسلی مردان خارج می‌شود. این مایع شامل سلول‌های اسپرم و مایعی غنی از مواد مغذی است که مایع منی نام دارد. هدف مایع منی انتقال سلول‌های اسپرم و طولانی‌کردن عمر آنها تا حدود ۵ روز است و نقش مهمی در باروری دارد. در ادامه، برخی سؤالات رایج درباره آب منی را پاسخ می‌دهیم و ویژگی‌های مایع منی سالم را با شما در میان می‌گذاریم.
آب منی چیست؟
آب منی شامل مایع منی و میلیون‌ها سلول اسپرم است. با هر انزال، حدود ۱۰۰میلیون سلول اسپرم از آلت تناسلی خارج می‌شوند. این سلول‌های اسپرم در بیضه‌ها تولید و از آنجا وارد لوله‌ای به‌نام اپیدیدیم می‌شوند تا ذخیره و تحت‌تأثیر هورمون‌های بیضه و هیپوفیز بالغ شوند.
در مرحله بعدی، سلول‌های اسپرم به لوله‌ای بلند و ماهیچه‌ای به‌نام دفران می‌روند و با مایع منی ترکیب می‌شوند که از ۲ مجرای انزال ترشح شده است. محصول نهایی این فرایند مایع منی است. اسپرم‌های مایع منی می‌توانند ۳ تا ۵ روز درون واژن زنده بمانند و باعث باروری شوند.
مایع منی از مایعاتی تشکیل شده است که از ۳ اندام مختلف ترشح می‌شوند:
- غدد پیازی‌میزراهی: اندامی به‌اندازه نخود است و مایعی که از این غده ترشح می‌شود، همچون روان‌کننده عمل می‌کند و می‌تواند با خنثی‌کردن اسید، اسپرم را زنده نگه دارد.
- غده پروستات: غده‌ای به‌اندازه گردوست و مایعاتی ترشح می‌کند که آب منی را مایع نگه می‌دارند. همچنین این ترشحات مواد مغذی و آنزیم‌های مفیدی برای تغذیه و محافظت از اسپرم‌ها دارند.
- وزیکول سمینال‌ها: غده‌های لوله‌ای هستند که مایعی غنی از فروکتوز (نوعی قند که به سلول‌های اسپرم انرژی می‌رساند) و پروستاگلاندین (نوعی چربی که باعث انقباض ماهیچه‌های واژن برای بالابردن اسپرم در کانال واژن می‌شود) ترشح می‌کنند.
هنگام انزال، انقباض ماهیچه‌هایی قدرتمند آب منی را از طریق لوله‌ای بلند به‌نام میزراه جلو می‌راند.
مایع پیش منی چیست؟
پیش منی یا پیشاب یکی از مایعات جنسی است که در بدن مردان تولید می‌شود. این مایع پیش از آب منی از آلت تناسلی خارج می‌شود. پیش آب در غدد پیازی‌میزراهی تولید می‌شود و معمولا حاوی اسپرم نیست. این مایع حاوی مواد معدنی و سایر ترکیباتی است که اسپرم را سالم نگه می‌دارند. البته با اینکه پیش آب حاوی اسپرم نیست، ممکن است هنگام خروج از بدن، اسپرم به آن وارد شود.
ممکن است سلول‌های اسپرم توسط اسید ادرار کشته شوند و چون مایع منی و ادرار از یک لوله خارج می‌شوند، ممکن است اسپرم به‌علت تماس با اسید آسیب ببیند. پیش آب یک ترشح قلیایی است و می‌تواند اسید میزراه را خنثی کند و به اسپرم اجازه عبور دهد. همچنین این مایع مانند روان‌کننده طبیعی عمل می‌کند.
احتمال بارداری با پیش آب کم است، اما غیرممکن نیست. طبق تحقیقات، پیش آب ۴۱درصد از افراد حاوی اسپرم متحرک است. پس این مایع می‌تواند وارد لوله‌های فالوپ شود و تخمک را بارور کند. همچنین پیش آب می‌تواند باکتری و ویروس و عوامل دیگری را که باعث بیماری‌های مقاربتی می‌شوند نیز منتقل کند.
میزان طبیعی آب منی چقدر است؟
میزان طبیعی آب منی که هنگام انزال ترشح می‌شود، متفاوت است. بر اساس تحقیقی در سال ۲۰۱۲، میانگین این مقدار ۳٫۴ میلی‌لیتر است، یعنی حدود دوسوم قاشق چای‌خوری. میزان مایع منی بر قدرت باروری مرد تأثیر دارد. اگر میزان مایع منی بیشتر از حد عادی باشد، نشانه میزان کم اسپرم است. این پدیده به‌علت رقیق‌شدن سلول‌های اسپرم است.
از طرف دیگر میزان کم مایع منی (یعنی کمتر از ۱٫۵ میلی‌لیتر) نیز می‌تواند نشانه قدرت باروری اندک باشد. اگر میزان مایع منی همیشه کم باشد، ممکن است فرد به عارضه‌ای مانند انزال پس‌گرد مبتلا باشد که در آن مایع منی به‌جای خروج از بدن، به‌سمت مثانه برمی‌گردد. مردانی که آب منی کمی دارند، ۲ برابر افراد عادی به فشار خون بالا یا بیماری قلبی مبتلا هستند. البته میزان کم آب منی همیشه نشانه ناباروری یا بیماری نیست، بلکه می‌تواند نشانه کم‌آبی یا انزال اخیر باشد.
مزه و بوی طبیعی آب منی
مایع منی معمولا بویی مانند کلر یا آمونیاک دارد و به‌علت فروکتوز زیاد، احتمالا شیرین است. البته مزه و بوی این مایع می‌تواند در هر فرد کاملا متفاوت باشد. بعضی غذاها می‌توانند بر بو و مزه آب منی اثر بگذارند و آن را تلخ یا بدبو کنند. این غذاها عبارت‌اند از:
- الکل؛
- مارچوبه؛
- کلم؛
- قهوه؛
- لبنیات؛
- سیر؛
- گوشت؛
- پیاز.
مصرف تنباکو نیز بر مزه و بوی مایع منی اثر می‌گذارد. علاوه بر این، سیگار می‌تواند کیفیت، تعداد و تحرک اسپرم‌ها را تحت‌تأثیر قرار دهد و باروری را دشوار کند.
عامل دیگری که بر مزه و بوی مایع منی تأثیر دارد، عفونت است. این عفونت‌ها شامل عفونت‌های مجرای ادراری و بیماری‌های مقاربتی مانند کلامیدیا، سوزاک و تریکومونیاز هستند. بوی ناخوشایند و گندیده مایع منی می‌تواند از اولین نشانه‌های عفونت تناسلی یا ادراری باشد.
در نظر داشته باشید که بعضی مزه‌ها نشانه بیماری نیستند و مزه آب منی سالم می‌تواند در افراد مختلف متفاوت باشد. مثلا:
- مایع منی تلخ یا شور نشانه PH بالا یا قلیایی بودن بیشتر است؛
- فروکتوز مزه شیرین ایجاد می‌کند؛
- مزه آهنی احتمالا به‌علت وجود ویتامین‌ها و مواد معدنی باشد.
البته بعضی غذاها نیز می‌توانند باعث مزه و بوی ملایم‌تر و شیرین‌تر آب منی شوند، مانند کرفس، جعفری و آناناس.
رنگ و غلظت طبیعی مایع منی
مایع منی عادی معمولا رنگی تقریبا سفید یا سفید مایل به زرد دارد. غلظت آن باید مانند سفیده تخم‌مرغ یا نسبتا ژله‌ای باشد. ممکن است گاهی قطعه‌های ژله‌مانندی درون آب منی وجود داشته باشند که در افرادی که دچار کم‌آبی شده‌اند یا از آخرین انزال آنها مدت زیادی گذشته است، طبیعی است. تغییر رنگ آب منی معمولا خیلی نگران‌کننده نیست، اما بعضی رنگ‌ها می‌توانند نشانه بیماری باشند.
رنگ قرمز یا قهوه‌ای
آب منی قرمز یا قهوه‌ای شاید نشانه وجود خون باشد. شاید این مسئله نگران‌کننده به نظر برسد، اما معمولا خیلی خطرناک نیست. بیماری‌هایی که باعث وجود خون در آب منی می‌شوند، عبارت‌اند از:
- پارگی رگ‌های خونی؛
- بزرگی پروستات؛
- اپیدیدیمیت (التهاپ اپیدیدیم که معمولا ناشی از عفونت است)؛
- اورکیت (ورم بیضه که معمولا به‌سبب عفونت رخ می‌دهد)؛
- بیماری مقاربتی؛
- آسیب به بیضه؛
- سنگ مثانه یا کلیه؛
- نمونه‌برداری اخیر پروستات؛
- وازکتومی اخیر.
خبر خوب این است که معمولا خون در اسپرم بدون مداخله پزشکی خوب می‌شود. این عارضه به‌ندرت نشانه سرطان است.
رنگ زرد یا سبز
مایع منی با رنگ واضح سبز یا زرد احتمالا نشانه عفونت است. البته عارضه‌های دیگری نیز به این مسئله منجر می‌شوند. بعضی از دلایل آب منی زرد و سبز عبارت‌اند از:
- بیماری‌های مقاربتی مانند کلامیدیا، سوزاک، تریکومونیاز.
- التهاب غده پروستات که معمولا ناشی از عفونت است.
- زردی یا یرقان که به‌دلیل تجمع بیلی‌روبین رخ می‌دهد و ناشی از هپاتیت و سنگ صفرا است.
- پیواسپرمیا که باعث ناباروری مردان می‌شود و غلظت زیاد گلبول‌های سفید در مایع منی به سلول‌های اسپرم آسیب می‌زند.
آب منی چه ترکیباتی دارد؟
آب منی ترکیبی پیچیده است که توسط اندام‌های تناسلی مردان ساخته می‌شود. بیشتر این مایع را آب، پلاسما و مخاط تشکیل داده است. همچنین ۵ تا ۲۵ کالری دارد و این مواد مغذی ضروری در آن یافت می‌شوند:
- کلسیم؛
- سیترات؛
- فروکتوز؛
- گلوکوز؛
- لاکتیک اسید؛
- منیزیم؛
- پتاسیم؛
- پروتئین؛
- روی.
خوردن آب منی
با اینکه مایع منی حاوی ترکیبات مغذی است، میزان آنها برای تأمین نیاز بدن ناچیز است. البته خوردن این ترکیبات خطری نیز ندارد. بعضی افراد حساسیت شدیدی به آب منی دارند، اما این عارضه بسیار نادر است. بزرگ‌ترین خطر خوردن آب منی ابتلا به عفونت‌های مقاربتی است.
خوردن آب منی ممکن است سبب ابتلا به هرپس، سفلیس و سوزاک شود. ابتلا به ایدز از طریق خوردن آب منی نادر است، اما غیرممکن نیست. همچنین مایع منی می‌تواند ویروس پاپیلوما انسانی (HPV) را منتقل کند. البته آزمایش مایع منی منجر به تشخیص این ویروس نمی‌شود. باید بدانید که بعضی انواع این ویروس می‌توانند باعث ابتلا به سرطان گلو شوند.
حساسیت به آب منی
حساسیت به آب منی بسیار نادر است، اما وجود دارد. واکنش آلرژیک به این مایع معمولا موضعی است و باعث قرمزی و التهاب در ناحیه برخورد (معمولا واژن) می‌شود. پروتئین‌های موجود در مایع منی باعث بروز واکنش حساسیتی می‌شوند. همچنین دلیل دیگری که شریک جنسی فرد دچار حساسیت می‌شود، حساسیت به غذا یا آنتی‌بیوتیکی است که مرد مصرف می‌کند. مواد آلرژی‌زا در آب منی مرد تجمع می‌یابند و هنگامی که به واژن می‌رسند، وارد جریان خون می‌شوند. در این صورت، ممکن است شریک جنسی دچار کهیر سراسری یا علائمی شدیدتر شود.
ترشحات در انزال زنان
انزال زنان شامل خروج مایعات هنگام تحریک نقطه جی است. این مایع از ترکیب اوره، اوریک اسید و کراتینین با آنزیم‌های غدد شبه‌پروستاتی درست شده است و از قسمت انتهایی میزراه ترشح می‌شود. با اینکه همه زنان ساختار لازم برای انزال و خروج این ترشحات را دارند، معمولا حدود ۱۰ تا ۵۰درصد افراد آن را تجربه می‌کنند.
سخن پایانی
آب منی از مایع منی و سلول‌های اسپرم تشکیل شده است و معمولا رنگی سفید یا سفید مایل به زرد دارد. تغییر در میزان، رنگ یا بوی این مایع می‌تواند نشانه بعضی بیماری‌ها باشد، پس بهتر است با مشاهده هر تغییر با پزشک خود صحبت کنید. اگر متوجه نشانه‌هایی از بیماری شدید، می‌توانید از پزشک متخصص مجاری ادراری کمک بگیرید. سلامت مایع منی برای باروری اهمیت زیادی دارد و به همین دلیل باید به آن توجه کرد.
