دیسپارونی دردی است که هنگام رابطه جنسی مداوم و عودکننده بروز و آمیزش را سخت یا غیرممکن می‌کند. اثرات این درد گهگاه تا مدت‌ها بعد از رابطه باقی می‌ماند و زمینه‌ساز دلسردی و بی‌میلی زن و مرد به برقراری رابطه می‌شود. در این مقاله، درباره علت و علائم و روش‌های درمان این درد می‌خوانید.
دیسپارونی چیست؟
دیسپارونی دردی مستمر و عودکننده در ناحیه تناسلی یا لگن است که قبل یا بعد از رابطه جنسی یا حین آن گریبان فرد را می‌گیرد. این عارضه بیشتر در زنان بروز می‌کند و اثرات روانی آن به‌مراتب مخرب‌تر از درد جسمانی‌اش است. برخی از زنان درد دیسپارونی را داخلی (در ناحیه رحم) و برخی دیگر بیرونی (در لابیاها یا دهانه واژن) حس می‌کنند.
احتمال بروز دیسپارونی در چه افرادی بیشتر است؟
هم زنان و هم مردان ممکن است رابطه جنسی دردناک را تجربه کنند، اما احتمال وقوع آن در زنان، به‌خصوص در دوران یائسگی، بیشتر است. اگر از داروهایی استفاده می‌کنید که محیط واژن را خشک می‌کنند، دچار عفونت ویروسی یا باکتریایی شده‌اید یا در سن یائسگی هستید، بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به این عارضه‌اید.
چند نوع دیسپارونی داریم؟
با توجه به محل درد، پزشکان دیسپارونی را به ۲ دسته تقسیم می‌کنند:
- درد ورودی (دیسپارونی سطحی): این درد با اولین دخول در ورودی واژن حس می‌شود و ممکن است ناشی از روان‌نبودن واژن، دخول پرفشار یا عفونت باشد.
- درد عمیق (دیسپارونی برخوردی): این درد هنگام دخول عمیق در ناحیه دهانه رحم حس می‌شود و در پوزیشن‌های خاصی تشدید می‌شود.
درد حین مقاربت را می‌توان به ۴ دسته اولیه، ثانویه، کامل و موقعیتی نیز تقسیم کرد:
- درد اولیه از لحظه شروع اینترکورس و درد ثانویه بعد از پایان اینترکورس آغاز می‌شود؛
- درد کامل همیشه هنگام رابطه جنسی بروز می‌کند و درد موقعیتی فقط گاهی اوقات.
علل درد زنان هنگام اینترکورس چیست؟
دیسپارونی اغلب نتیجه به‌خوبی روان‌نشدن واژن است که با پیش‌نوازی و استفاده از ژل‌های روان‌کننده برطرف می‌شود. چند عامل دیگر هم ممکن است در این درد دخیل باشند، از جمله:
- آتروفی واژن: گاهی پوشش واژن رطوبت و ضخامت طبیعی خود را از دست می‌دهد و خشک، نازک و ملتهب می‌شود. آتروفی معمولا نتیجه مصرف داروهای خاص، یائسگی یا تغییرات هورمونی است.
- واژینیسموس: ترس از صدمه‌دیدن یا آسیب‌های قبلی موجب اسپاسم عضلات واژن می‌شود و اینترکورس را سخت می‌کند.
- عفونت واژن: عفونت قارچی شایع‌ترین بیماری اندام تناسلی است و ممکن است رابطه جنسی را دردناک کند.
- مشکلات رحم و دهانه رحم: هنگام نفوذ عمیق آلت تناسلی، مشکلات رحم و دهانه رحم رابطه جنسی را دردناک می‌کنند.
- آندومتریوز: در شرایطی که اندومتر (لایه پوششی سطح داخلی رحم) خارج از رحم رشد می‌کند، دیسپارونی اتفاقی شایع است.
- مشکلات تخمدان: یکی از مهم‌ترین دلایل رابطه جنسی دردناک مشکلات تخمدان مثل انواع کیست است.
- بیماری التهابی لگن: به‌سبب این بیماری، بافت‌های داخلی به‌شدت ملتهب می‌شوند و مقاربت را دردناک می‌کنند.
- حاملگی خارج از رحم: شرایطی که در آن تخمک خارج از رحم باردار می‌شود.
- اختلالات هورمونی: کاهش استروژن در بدن از شایع‌ترین علل درد آمیزش است.
- بیماری‌های مقاربتی: زگیل تناسلی و سایر بیماری‌های مقاربتی از عوامل ایجادکننده دیسپارونی محسوب می‌شوند.
- ولوودینیا: باعث درد مزمن در ناحیه فرج می‌شود.
- آسیب به فرج یا واژن: آسیب‌هایی همچون پارگی ناشی از زایمان یا بریدگی (اپیزیوتومی) در ناحیه پرینه (پوست بین واژن و مقعد) گهگاه رابطه جنسی را دردناک می‌کنند.
- اختلالات پوستی: هر اختلالی که باعث زخم، ترک، خارش یا سوزش ناحیه تناسلی شود، رابطه جنسی را دردناک می‌کند.
- مسائل روانی: اضطراب، استرس، افسردگی، سابقه آزار جنسی، ترس، خودانگاره‌های منفی و اعتماد‌به‌نفس کم با کاهش میل جنسی زنان، روان‌کاری طبیعی واژن را مختل می‌کنند.
- نزدیکی بلافاصله پس از جراحی یا زایمان.
علل رابطه جنسی دردناک برای مردان چیست؟
خشکی محیط واژن رابطه جنسی را برای مردان هم دردناک می‌کنند. به‌جز این، عوامل زیر ممکن است زمینه‌ساز رابطه جنسی دردناک برای مردان باشند:
- آسیب پوست ختنه‌گاه: آسیب پوست ختنه‌گاه که ممکن است ناشی از مالش یا پارگی پوست باشد، رابطه جنسی را برای مردان دردناک می‌کند.
- عفونت‌های مقاربتی: عفونت‌های مخمری، عفونت‌های زیر پوست ختنه‌گاه و عفونت‌های مقاربتی شایع مانند تبخال تناسلی یا سوزاک از عوامل مهم دیسپارونی مردان هستند.
- شکستگی یا خمیدگی آلت: بیماری پیرونی یا سایر ناهنجاری‌های آلت تناسلی ممکن است باعث درد حین مقاربت شوند.
- نعوظ دردناک: شرایطی مانند پریاپیسم نعوظ را طولانی‌مدت و دردناک می‌کنند.
نشانه‌های رابطه جنسی دردناک چیست؟
بسیاری از زنان و مردان ناآگاه سالیان سال با رابطه جنسی دردناک خود کنار می‌آیند و حتی نمی‌دانند که باید فکری به حال آن کنند. اگر درد شدید هنگام دخول و نبض یا درد غیرقابل‌تحمل بعد از مقاربت دارید، احتمال دیسپارونی را جدی بگیرید و تک‌تک عوامل زمینه‌ساز آن را بررسی کنید. دردهای سوزشی و گرفتگی لگن از دیگر نشانه‌های رابطه جنسی دردناک و نیازمند پیگیری و درمان‌اند.
روش‌های تشخیص دیسپارونی چیست؟
پزشک برای تشخیص دیسپارونی و علت آن سابقه پزشکی بیمار و وضعیت جسمی فعلی او را بررسی می‌کند.
- معاینه فیزیکی: هنگام معاینه فیزیکی، نواحی لگن، رکتوم و واژن بررسی می‌شوند و بیمار تست پاپ اسمیر می‌دهد. گاهی اوقات برای بررسی احتمال عفونت از مایع واژن و ادرار بیمار نمونه‌برداری می‌شود.
- سونوگرافی: انجام سونوگرافی ترانس واژینال (ورود پروب به واژن بیمار) دید بهتری از وضعیت دستگاه تناسلی زنان به پزشک معالج می‌دهد.
- لاپاراسکوپی: در موارد نادر، زمانی که تمام آزمایش‌ها بی‌نتیجه باشند، پزشک برای تشخیص دقیق‌تر سراغ لاپاراسکوپی می‌رود.
- جلسات مشاوره: اگر درد رابطه جنسی به‌خاطر بی‌میلی جنسی باشد و زمینه عاطفی داشته باشد، در اتاق مشاوره تشخیص داده می‌شود.
روش درمان دیسپارونی چیست؟
درمان دیسپارونی همیشه به مداخله پزشکی نیاز ندارد. مثلا اگر این درد ناشی از زایمان است، حدودا ۶ هفته بعد آرام می‌شود یا اگر ناشی از خشکی محیط واژن است، با روان‌کننده‌های پایه آب اثری از آن باقی نمی‌ماند. حتی خیلی وقت‌ها این درد ناشی از شرم‌زدگی و احساس گناه است که باید به‌مرور زمان در اتاق مشاوره درمان شود.
اما اگر رابطه جنسی دردناک ناشی از عفونت یا بیماری‌های زمینه‌ای باشد، پزشک با تجویز آنتی‌بیوتیک، داروهای ضدقارچ یا کورتیکواستروئیدهای موضعی یا تزریقی با آن مقابله می‌کند. مثلا درد ناشی از کمبود استروژن را با تجویز قرص‌ها، کرم‌ها یا حلقه‌های واژینال تسکین می‌دهد یا با تجویز دارویی غیراستروژنی مثل اسپمیفن بافت واژن را ضخیم‌تر و مقاوم‌تر می‌کند تا درد رابطه جنسی کمتر شود.
سؤالات پرتکرار
۱. دیسپارونی دقیقا چه حسی دارد؟
حس درد در دهانه واژن یا اعماق لگن مهم‌ترین نشانه دیسپارونی است. بعضی‌ها این درد را در ناحیه‌ای مشخص و برخی در تمام ناحیه تناسلی حس می‌کنند.
۲. دیسپارونی باعث خون‌ریزی می‌شود؟
دیسپارونی عامل خون‌ریزی نیست. عاملی که موجب رابطه جنسی دردناک شود، ممکن است عامل خون‌ریزی هم باشد.
۳. روش خانگی درمان رابطه جنسی دردناک چیست؟
رابطه جنسی را به مواقعی موکول کنید که هر دو آرام باشید و قبل از مقاربت مثانه را خالی و با آب گرم حمام کنید و حتما مسکن بخورید. با مصرف روان‌کننده‌های مبتنی بر آب می‌توان خشکی واژن را برطرف کرد و این درد را تسکین داد.
۴. درمان دیسپارونی چقدر طول می‌کشد؟
این درد همیشگی نیست و می‌توان با درمان علت درد آن را برطرف کرد. بسته به علت دیسپارونی، زمان بهبودی متفاوت است.
۵. چطور از بروز یا تشدید دیسپارونی جلوگیری کنیم؟
معمولا بروز و تشدید این درد رخ می‌دهد و کاری از دست زنان و مردان برنمی‌آید، اما می‌توان با رعایت بهداشت ناحیه تناسلی، استفاده از روان‌کننده مبتنی بر آب و تمریناتی مثل کگل تا حدی جلوی آن را گرفت.
جمع‌بندی
درد جسمی حین رابطه جنسی یکی از مهم‌ترین دلایل سردی میان زوج‌هاست. به همین خاطر باید تک‌تک عوامل زمینه‌ساز دیسپارونی را جدی گرفت و درباره آنها با پزشک معالج صحبت کرد. از بیان این مسئله خجالت نکشید و تمام علائم را با جزئیات بیان کنید. توضیح اینکه دقیقا چه مواقعی، چه نقاطی و چه پوزیشن‌هایی دردناک‌ترند تشخیص و درمان دیسپارونی را راحت‌تر می‌کنند.
اگر شما هم تجربه این درد ناخوشایند را داشته‌اید و چیزهای بیشتری درباره آن می‌دانید، حتما تجربیات ارزشمندتان را با ما و همراهان عزیزمان در میان بگذارید.
