عمل تغییر جنسیت مرد به زن چگونه انجام می‌شود و چه مراحلی دارد؟

عمل‌های جراحی متعددی وجود دارند که به افراد کمک می‌کنند جنسیت‌شان را تغییر دهند. عمل تغییر جنسیت مرد به زن هم از راه‌های متنوع ممکن است. بنا به نیازها و شرایط جسمانی افراد، گزینه‌های متفاوتی برای تجربه‌کردن زندگی در کالبدی تازه وجود دارد. البته باید بدانید که هر عملی دارای احتمال خطر است و امکان دارد که مشکلات یا عوارضی بعد از انجام آن رخ دهد. پزشکان با علم به این موضوع و با صحبت دربارهٔ آنهاست که با افراد دربارهٔ انجام عمل به توافق و نتیجه‌گیری می‌رسند. در ادامه از روش‌های مختلف عمل تغییر جنسیت مرد به زن خواهید خواند.

انواع عمل تغییر جنسیت مرد به زن چیست؟

برای ورود به دنیایی با اندام زنانه روش‌های مختلفی وجود دارد. جهان پزشکی به افراد کمک می‌کند تا به‌ کمک گزینه‌های مختلف بتوانند زندگی دیگری را تجربه کنند. از جمله روش‌های تغییر جنسیت برای بدل‌شدن به زن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• واژینوپلاستی؛
• والوپلاستی؛
• ارکیدکتومی؛
• گذاشتن سینه؛
• برداشتن سیب گلو؛
• جراحی صدا؛
• مؤنث‌سازی بدن و صورت؛
• جراحی‌های اصلاحی.

واژینوپلاستی چیست؟

در عمل واژینوپلاستی (vaginoplasty)، جراحان تلاش می‌کنند تا با برداشتن پوست و بافت‌هایی از اندام تناسلی مردانهٔ فرد، بخش‌های داخلی و بیرونی واژن را برای او بسازند. در این عمل تغییر جنسیت مرد به زن:

• جراحان برای ساخت لبهٔ داخلی و خارجی واژن از پوست بیضه و آلت مردانه استفاده می‌کنند.
• در واژینوپلاستی مجرای ادراری جدیدی برای فرد ایجاد می‌شود تا با شکل اندامی زنانه بتواند ادرار کند.
• جراحان با استفاده از پوست ختنه‌گاه اقدام به ساخت دهانه رحم برای بیمار می‌کنند.

روش‌های عمل واژینوپلاستی چیست؟

جراحان در بیشتر عمل‌های واژینوپلاستی از راه پیوند پوست می‌توانند دست به ایجاد کانال واژنی (دیوارهٔ درونی واژن) بزنند. برای این کار معمولا برای پیوند پوستی از پوست بیضه استفاده می‌شود. اگر پوست بیضه برای انجام عمل تغییر جنسیت مرد به زن وجود نداشته باشد، امکان استفاده از پوست اطراف شکم هم وجود دارد. برداشتن پوست از دو طرف شکم، زخم محسوسی به جای نمی‌گذارد.

برای ایجاد کانال واژنی، پزشکان باید فاصله‌ای میان رکتوم (راست‌روده) و مثانه به وجود بیاورند. بعد از اینکه پیوند پوستی انجام شد، واژن گاز پانسمان یا ماده‌ای اسفنجی به‌مدت ۵ روز در کانال واژن قرار داده می‌شود. این مواد باعث ایجاد فشار روی پیوند پوستی جدید می‌شوند و به کمک آنها، بافت‌های تازه‌شکل‌گرفته در اطراف بافت واژن به حالتی طبیعی نزدیک می‌شوند.

ارتباط واژینوپلاستی و ارگاسم چیست؟

بسیاری از افراد متقاضی انجام عمل تغییر جنسیت مرد به زن نگران مقولهٔ ارگاسم هستند. آنها می‌خواهند بدانند که بعد از انجام این عمل می‌توانند اوج لذت‌ جنسی یا همان ارگاسم را احساس کنند یا نه. پاسخ این است که امکان رسیدن به ارگاسم بعد از عمل وجود دارد. جراحان به کمک پوست آلت مردانهٔ فرد کلیتوریس را می‌سازند. این بخش تازه‌وارد در بدن فرد دارای احساس است و از طریق تحریک آن، امکان رسیدن به ارگاسم برای فردی که عمل می‌کند همچنان وجود خواهد داشت.

چند روز بعد از واژینوپلاستی از بیمارستان مرخص می‌شوید؟

بیشتر بیماران بعد از عمل واژینوپلاستی تقریبا ۵ روز در بیمارستان و بیشتر در رختخواب باقی می‌مانند. استراحت باعث می‌شود تا پیوند پوست در اطراف بافت واژن رشد کند. جراحان از باندی فشاری (compressive bandage) در قسمت بیرونی واژن استفاده می‌کنند. بعد از برداشتن باندهای بیرونی و درونی واژن، بیشتر افراد بهبود پیدا می‌کنند و از بیمارستان مرخص می‌شوند.

امکان بازوبسته‌شدن واژن هم دو هفته بعد از عمل تغییر جنسیت مرد به زن مقدور می‌شود. پزشکان به بیماران دستگاه انبساط‌دهنده واژن (dilators) می‌دهند تا در شش ماه بعد از جراحی هر روز ۲ تا ۳ بار از آن استفاده کنند.

آمادگی‌های لازم برای واژینوپلاستی چیست؟

قبل از عمل واژینوپلاستی، بیمار باید آمادگی‌های لازم را پیدا کند. برای مثال:

• قبل از عمل تغییر جنسیت باید با عمل الکترولیز، موهای ناحیه تناسلی مردانه زدوده شود زیرا قرار است از پوست این نواحی برای ساخت کانال واژنی استفاده شود. اگر داخل واژن، مو رشد کند احتمال بروز مشکلات بهداشتی قوت خواهد گرفت. پس باید موی ناحیه پوست آلت تناسلی مردانه از بین برود.
• اگر فرد سیگاری است باید تلاش خود را برای ترک سیگار قبل از عمل به کار‌گیرد. استعمال سیگارهای عادی یا سیگار الکترونیکی یا هر مادهٔ دیگری که حاوی نیکوتین است باعث کاهش گردش خون در ناحیهٔ تناسلی می‌شود و بهبودیافتن بعد از عمل را به تعویق می‌اندازد. اگر فرد به‌تازگی سیگاری شده باشد، از او آزمایش ادراری می‌گیرند که مشخص می‌کند، امکان ترک کامل برای او وجود دارد یا خیر. یک ماه طول می‌کشد تا نیکوتین از بدن فرد به‌طور کامل خارج شود.
• کاهش وزن هم از کارهای دیگری است که قبل از عمل تغییر جنسیت از مرد به زن باید در نظر گرفته شود. بهتر است که افراد چاق قبل از انجام این عمل، وزن خود را کاهش دهند. کاهش وزن هم روند جراحی را ساده‌تر و هم به بهبودیافتنِ سریع‌تر بعد از عمل کمک می‌کند.

یادتان باشد که واژینوپلاستی یا والووپلاستی برای همهٔ افراد مقدور نیست و امکان عملی‌شدن آن در گروی شکل و وزن بدن هر فرد است. توصیه می‌شود که قبل و بعد از عمل واژینوپلاستی از فیزیوتراپی استفاده شود.

والووپلاستی چیست؟

والووپلاستی (vulvoplasty) هم عمل دیگری برای تغییر جنسیت مرد به زن است که طی آن، بخش بیرونی واژن یا همان فرج (vulva) به کمک پوست ناحیهٔ تناسلی مردانه ساخته می‌شود. در این عمل، تمام بخش‌های بیرونی واژن به وجود می‌آیند. گام‌های این جراحی به واژینوپلاستی شباهت دارد:

• به‌کمک سر و بخش‌هایی از آلت جنسی مردانهٔ فرد، امکان ساخت کلیتوریس به وجود می‌آید.
• با پوست بیضه و آلت مردانهٔ فرد، لبهٔ بیرونی و درونی اندام تناسلی زنانه ساخته می‌شود.
• در این عمل، مجرای خروج ادرار هم برای فرد ساخته می‌شود.
• ساخت دهانهٔ واژن هم به کمک والووپلاستی مقدور است.

تفاوت والووپلاستی و واژینوپلاستی در این موارد است:

• در واژینوپلاستی کانال واژنی ساخته می‌شود.
• در والووپلاستی تمام بخش‌های واژن به جز کانال آن ساخته می‌شود.

چند روز بعد از والووپلاستی از بیمارستان مرخص می‌شوید؟

معمولا بعد از انجام والووپلاستی تا ۳ روز بیمار را در بیمارستان بستری می‌کنند و بیمار را به شیوهٔ خاصی باندپیچی می‌کنند تا از التهاب بعد از عمل جلوگیری شود. بیشتر بیماران تا زمان بهبود و برداشتن باندپیچی در رختخواب می‌مانند. بعد از برداشتن باندپیچی که معمولا ۳ روز بعد از جراحی است، فرد از بیمارستان مرخص می‌شود.

والووپلاستی بهتر است یا واژینوپلاستی؟

بهبود پس از عمل والووپلاستی سریع‌تر و ساده‌تر از واژینوپلاستی است. برای مثال، برای بهبود کامل دیگر نیازی به استفاده از وسیلهٔ منبسط‌کنندهٔ واژن (dilators) وجود ندارد. عوارض و مشکلات بعد از عمل والووپلاستی هم کمتر خواهد بود. یکی از مشکلات عمده بعد از واژینوپلاستی جراحت مقعدی است. در بعضی از موارد، بروز چنین مشکلی باعث ایجاد حفره‌ای میان رکتوم و واژن می‌شود. اما اگر به جای واژینوپلاستی از والووپلاستی استفاده کنید، احتمال وقوع چنین حفره‌ای بسیار کمتر می‌شود.

برای افرادی که میلی به آمیزش جنسی ندارند هم عمل والووپلاستی گزینهٔ بهتری خواهد بود. البته بعد از هر دو عمل، امکان رسیدن به ارگاسم از طریق کلیتوریسی که ساخته می‌شود برای افراد وجود خواهد داشت.

ارکیدکتومی چیست؟

بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند تا عمل تغییر جنسیت مرد به زن را با ارکیدکتومی (Orchiectomy) شروع کنند. در این عمل، بیضه‌های فرد برداشته می‌شوند. این عمل به تنظیم هورمون‌های جنسی بدن هم کمک می‌کند چون بعد از برداشتن بیضه‌ها، سطح هورمون مردانه یا همان تستوسترون اُفت می‌کند و تقریبا به صفر می‌رسد. با کاهش سطح این هورمون در سطح استروژن هم تغییراتی کاهشی ایجاد می‌شود. کاهش سطح استروژن در بدن از بیماری‌های مختلفی جلوگیری می‌کند و مانع از انعقاد خون می‌شود.

هورمونها در بدن نقش مهمی دارند. بنابراین، لازم است که قبل از جراحی دربارهٔ وضعیت هورمون‌هایتان با پزشک صحبت کنید و سطح آنها را تحت کنترل داشته باشید. آگاهی از روند نوسانات و تغییرات هورمونی بعد و قبل از عمل تغییر جنسیت مرد به زن ضروری است.

روش‌های عمل ارکیدکتومی چیست؟

عمل ارکیدکتومی بسیار ساده است و با بیهوشی عمومی یا موضعی انجام می‌شود. در این عمل، جراح با ایجاد شکافی ۲٫۵ سانتی‌متری در وسط بیضه کار را شروع می‌کند. سپس طناب منوی یا همان دستگاه تولیدمثل مردانه بسته می‌شود و برای جلوگیری از خون‌ریزی هم اطراف آن بخیه‌هایی قوی می‌زنند.

بعد از این مرحله هم طناب منوی را می‌بُرند و بیضه‌ها را برمی‌دارند. بستن شکاف ایجاد‌شده در بیضه هم با بخیه‌هایی انجام می‌شود که قابلیت جذب در بدن دارند و به‌طور خودبه‌خود از بین می‌روند. این عمل در اتاق جراحی حدود ۲۰ دقیقه طول می‌کشد. فرد تحت جراحی عمومی عمل می‌شود و به همین‌خاطر هیچ دردی را در طی فرایند احساس نخواهد کرد.

امکان انجام این عمل در کلینیک‌های اورولوژی (urology) هم وجود دارد و مدت‌زمان لازم برای تکمیل فرایند در کلینیک‌ها هم حدود ۲۰ دقیقه است. اگر به جای بیهوشی عمومی از بی‌حسی موضعی استفاده شود، بیمار نیاز به مصرف داروهایی آرام‌بخش خواهد داشت و بعد از ترخیص هم باید همراهی او را به خانه ببرد.

بی‌حسی موضعی باعث سِرشدن پوست بیضه و خود آن می‌شود. بنابراین دردی احساس نمی‌شود. البته بعضی از بیماران در هنگام تزریق آمپول بی‌حسی کمی درد احساس می‌کنند که چندان جدی نیست.

بهبودی بعد از ارکیدکتومی چگونه است؟

امکان دارد بعد از ارکیدکتومی کمی کبودی در ناحیهٔ کیسهٔ بیضه دیده شود. این مشکلات بیشتر ناشی از خون‌ریزی داخلی کیسهٔ بیضه است. به این جمع‌شدن خون در پزشکی هماتوم می‌گویند. البته یادتان باشد که تنها ۵ درصد افراد بعد از عمل دچار هماتوم می‌شوند. مانند هر جراحی دیگری، ناحیه‌ای که جراحی شده می‌تواند کمی آزرده و دردناک باشد. البته چنین چیزی دربارهٔ ارکیدکتومی نادر است.

آمادگی‌های قبل از عمل تغییر جنسیت مرد به زن چیست؟

افرادی که می‌خواهند عمل تغییر جنسیت مرد به زن را انجام دهند باید شرایط زیر را داشته باشند:

• فردی که قرار است عمل ارکیدکتومی انجام بدهد باید پروندهٔ پزشکی داشته باشد و در آن آشفتگی جنسیتی او محرز باشد.
• این فرد باید ظرفیت کامل برای تصمیم گیری داشته باشد و از تصمیم خود پشیمان نشود.
• در صورت وجود مشکلات روانی یا جسمی باید هر یک از اینها دربارهٔ بیمار کنترل شوند.
• فرد باید به سن قانونی رسیده باشد.
• قبل از عمل نیاز به گذراندن دورهٔ هورمون درمانی ۱۲ ماهه وجود دارد. البته در شرایطی که فرد منع هورمون‌درمانی داشته باشد یا میلی به این کار نداشته باشد، از انجام آن صرف‌نظر می‌شود.

انجام عمل والووپلاستی و واژینوپلاستی هم مستلزم داشتن شرایطی مشابه عمل ارکیدکتومی است و علاوه بر موارد بالا فرد باید برای رسیدن به هویت جنسی مطلوب، حدود یک سال با هویت جنسی آینده‌اش زندگی کند و زندگی را در قالب یک زن تجربه کند تا بعد از عمل، دچار بحران نشود.

باید دقت کرد که بعد از عمل، فرد دارای هویت و اندام‌های جنسی تازه‌ای می‌شود. پس آمادگی روانی برای این تغییر باید در او کاملا شکل گرفته باشد. برای همین قبل از عمل نیاز به مراجعه به مشاور و روانشناسان وجود دارد. برای عمل نیاز به نامه تأییدیه روانشناس هم هست که در آن موارد زیر قید می‌شوند:

• فرد از نظر بیماری های روانی بررسی و نتایج آن در نامه اعلام می‌شود.
• ویژگی های عمومی شخصیتی بیمار بررسی و اعلام می‌شود.
• مدت زمان و روش‌های مشاوره و تعامل مشاور یا روانشناس با بیماری در نامه قید می‌شود.
• قطعیت درخواست بیمار و رضایت او برای انجام عمل تغییر جنسیت مرد به زن تأیید می‌شود.

روش‌های دیگر عمل تغییر جنسیت مرد به زن چیست؟

روش‌های دیگری هم برای تغییر جنسیت وجود دارد که در ادامه به آنها اشاراتی می‌کنیم:

• جراحی گذاشتن سینه: با گذاشتن سینه، فردی که تغییر جنسیت می‌دهد، حالت زنانه بیشتری پیدا می‌کند و هویت جنسی‌اش بیشتر شکل خواهد گرفت.
• برداشتن سیب گلو: با این جراحی هم عضوی کاملا مردانه از ظاهر فرد حذف و در گامی دیگر به داشتن ظاهری زنانه نزدیک‌تر می‌شود.
• جراحی صدا: برای اینکه فرد دارای صدایی زنانه شود هم امکان انجام جراحی‌هایی وجود دارد.
• مؤنث‌سازی بدن و صورت: عمل‌های جراحی متنوعی وجود دارد که به فرد کمک می‌کند ظاهری زنانه‌تر پیدا کند.

جراحی‌های اصلاحی هم می‌تواند به شبیه‌ترشدن اندام فرد به زن کمک کند. مثلا:

• واژینوپلاستی ترمیمی؛
• بازسازی والووپلاستی؛
• لابیاپلاستی؛
• ترمیم کلیتوریس؛
• اصلاح و رفع زخم‌های ناحیه تناسلی.

عمل‌های متنوعی برای تغییر جنسیت مرد به زن وجود دارد که با آگاهی از هر یک و با مشور با پزشک، امکان انجام‌دادن‌شان کاملا مقدور است.