تب روماتیسمی نوعی بیماری خودایمنی و التهابی است و زمانی ایجاد میشود که گلودرد استرپتوکوکی یا مخملک بهدرستی درمان نشوند. این عارضه ممکن است باعث التهاب بافتهایی مانند مفاصل و قلب شود. یکی از شایعترین علائم این بیماری راش پوستی قرمز و ناهموار است. هرآنچه لازم است درباره تب روماتیسمی بدانید، در این مقاله خواهید خواند. با ما همراه باشید.
تب روماتیسمی چیست؟
تب روماتیسمی نوعی بیماری خودایمنی نادر است که باعث التهاب بافتها و اندامهای بدن میشود. این عارضه که تب روماتیسمی حاد نیز نامیده میشود، زمانی بروز میکند که سیستم ایمنی فرد به عفونتهایی نظیر گلودرد استرپتوکوکی یا مخملک درماننشده واکنش نشان دهد. اگر این عفونتها درمان نشوند، ممکن است سیستم ایمنی بدن به بافتهای سالم بدن حمله کند و باعث تورم و التهاب شود.
گرچه هر کسی ممکن است دچار تب روماتیسمی شود، این عارضه بیشتر کودکان و نوجوانان (۵ تا ۱۵ سال) را درگیر میکند. تب روماتیسمی در کودکان معمولا ۲ تا ۳ هفته پس از عفونت گلودرد استرپتوکوکی یا مخملک ایجاد میشود و در کودکان کمتر از ۵ سال و بزرگتر از ۱۵ سال رخ نمیدهد.
علائم تب روماتیسمی چیست؟
یکی از رایجترین علائم این عارضه راش پوستی قرمز و ناهموار است. سایر علائم رایج عبارتاند از:
- تب؛
- درد عضلانی؛
- قرمزی و ورم لوزهها؛
- سردردهای بیدلیل و مداوم؛
- درد قفسه سینه یا ضربان غیرطبیعی قلب؛
- برجستگیهای کوچک (ندول) زیر پوست؛
- قرمزی و ورم مفاصل (مخصوصا زانوها، مچ پا و آرنج)؛
- احساس خستگی بیش از حد در تمام ساعات شبانهروز؛
- حرکات تند و بیاختیار بدن (بیشتر در دستها، پاها و صورت).
علل تب روماتیسمی
تب روماتیسمی نوعی واکنش دفاعی سیستم ایمنی بدن است که باعث میشود با بافتهای سالم مبارزه کند. عفونت گلودرد استرپتوکوکی یا مخملک درماننشده این واکنش دفاعی را تحریک میکنند. ارتباط بین عفونت استرپتوکوکی و تب روماتیسمی دقیقا مشخص نیست؛ به نظر میرسد باکتریها سیستم ایمنی را فریب میدهند تا به بافتهای سالم حمله کند.
سیستم ایمنی بدن همیشه باکتریهای عامل عفونت را هدف قرار میدهد، اما در این عارضه سیستم ایمنی بهاشتباه به بافتهای سالم مخصوصا قلب، مفاصل، پوست و سیستم عصبی مرکزی حمله میکند. این واکنش سیستم ایمنی منجر به تورم بافتها (التهاب) میشود.
عوامل زمینهساز این بیماری
برخی عوامل احتمال ابتلای فرد به این عارضه را افزایش میدهند، مانند:
- سن: این عارضه بیشتر کودکان یا نوجوانان ۵ تا ۱۵ساله را مبتلا میکند.
- سابقه خانوادگی: اگر فردی در خانواده تب روماتیسمی داشته باشد، سایر اعضای خانواده هم ممکن است به آن مبتلا شوند.
- حضور در مناطق شلوغ: باکتریها در مکانهای شلوغ راحتتر پخش میشوند.
- ضعف سیستم ایمنی: ضعف سیستم ایمنی فرد را در برابر این عارضه آسیبپذیرتر میکند. کودکانی که مدام به عفونتهای استرپتوکوکی مبتلا میشوند، ممکن است بیشتر مستعد ابتلا به تب روماتیسمی باشند.
- محل زندگی: بیشتر افراد مبتلا به تب روماتیسمی در مکانهایی زندگی میکنند که منابع بهداشتی و پزشکی محدودی دارند، مانند کشورهای فقیر. ممکن است زندگی در منطقهای که مراقبتهای پزشکی یا دارویی در دسترس نیست، کودکان را در معرض ابتلا به این عارضه قرار دهد.
تب روماتیسمی چه تأثیری بر سلامت قلب دارد؟
گرچه معمولا این عارضه تأثیری بر سلامت قلب ندارد، ممکن است گاهی به بافتهای قلب، بهویژه دریچههای آن، آسیب برساند. با گذشت زمان، ممکن است این عارضه آسیب دائمی و جبرانناپذیری به قلب وارد کند که پزشکان آن را روماتیسم قلبی یا نارسایی احتقانی قلب مینامند. آسیب قلبی ممکن است ۱۰ تا ۲۰ سال پس از تشخیص تب روماتیسمی بروز کند.
تشخیص تب روماتیسمی
اگر فرد بیش از چند روز گلودرد داشته است، باید به پزشک مراجعه کند. آزمایش سریع استرپتوکوکی یا کشت گلو آزمایشهای تشخیصی برای اثبات این عارضهاند. نتیجه آزمایش استرپتوکوکی ۱۰ دقیقه بعد از آزمایش و نتیجه آزمایش کشت گلو چند روز بعد از آزمایش آماده میشود. علاوهبر این ۲ آزمایش، ممکن است پزشک بسته به علائم بیمار این آزمایشها را هم تجویز کند:
- آزمایش خون: گاهی اوقات پزشکان برای تأیید عفونت استرپتوکوکی آزمایش خون تجویز میکنند. آزمایش خون آنتیبادیها و سایر مواد موجود در خون مانند پروتئین را شناسایی میکند. وجود موادی مانند پروتئین در خون نشاندهنده التهاب بدن است.
- آزمایشهای قلب: گاهی ممکن است پزشک برای بررسی عملکرد قلب بیمار آزمایشهای قلبی نظیر نوار قلب یا اکوکاردیوگرام را تجویز کند.
برای تشخیص تب روماتیسمی، بیمار باید ۲ معیار اصلی یا ۱ معیار اصلی و ۲ معیار جزئی را داشته باشد.
معیارهای اصلی عبارتاند از:
- التهاب قلب؛
- التهاب مفاصل؛
- تحریک پوستی؛
- برجستگی (ندول) زیر پوست.
معیارهای جزئی عبارتاند از:
- تب؛
- درد مفاصل؛
- سابقه تب روماتیسمی یا روماتیسم قلبی؛
- افزایش نرخ رسوب گلبول قرمز (ESR) یا سطح پروتئین واکنشی C.
درمان تب روماتیسمی
رفع عفونت باکتریایی و سپس درمان التهاب بافتها مراحل درمان تب روماتیسمیاند.
۱. آنتیبیوتیک
پزشکان معمولا در اولین مرحله درمان این عارضه، برای درمان عفونت باکتریایی زمینهای آنتیبیوتیک تجویز میکنند. برخی از آنتیبیوتیکها تزریقی و برخی دیگر خوراکیاند و باید بهمدت ۱ هفته یا بیشتر مصرف شوند.
۲. داروهای ضدالتهابی
پس از رفع عفونت، پزشک احتمالا دارویی را برای کاهش التهاب در سراسر بدن تجویز میکند. این دارو ممکن است علائمی مانند درد مفاصل را تسکین دهد. برای علائم شدید هم ممکن است داروی قویتری (مانند کورتون) برای بیمار تجویز شود.
۳. سایر روشهای درمانی
این عارضه ممکن است افراد را به روشهای مختلفی درگیر کند. پزشک ممکن است بر اساس نحوه تأثیر بیماری بر بیمار، درمانهای دیگری را توصیه کند. در موارد شدید ممکن است بیمار به جراحی قلب یا درمانهای مفصلی نیاز داشته باشد.
پیشگیری از تب روماتیسمی
درمان زودهنگام گلودرد استرپتوکوکی و مخملک یکی از مهمترین راهکارهای پیشگیری از ابتلا به این عارضه است. علائم گلودرد استرپتوکوکی و مخملک همیشه آشکار و قابلتشخیص نیستند. اگر کودک بیش از ۳ روز گلودرد یا علائم دیگری داشته باشد، باید به پزشک مراجعه کنید.
در صورتی که کودک گلودرد استرپتوکوکی یا مخملک دارد، داروهایی را که پزشک برایش تجویز کرده است، سروقت به او بدهید و روند درمان را تکمیل کنید. کودک باید دوره کامل مصرف آنتیبیوتیک را به پایان برساند، حتی اگر احساس بهبودی داشته باشد. در غیر این صورت ممکن است عفونت از بین نرود و کودک را مستعد ابتلا به تب روماتیسمی کند.
رعایت بهداشت احتمال ابتلای فرد به عفونت باکتریایی را کاهش دمیهد و همچنین مانع از سرایت عفونت به شخصی دیگر میشود. تب روماتیسمی مسری نیست، اما گلودرد استرپتوکوکی و مخملک مسریاند. این عفونتها از طریق سرفه یا عطسه در محیط پخش میشوند.
کلام پایانی
مهمترین علل ابتلا به تب روماتیسمی درماننشدن عفونت گلودرد استرپتوکوکی و مخملک است. اگر کودک دچار گلودرد استرپتوکوکی و مخملک شده است، داروهای تجویزشده را سروقت به او بدهید و دوره درمانش را کامل کنید.
آیا تابهحال کودک خودتان یا اطرافیانتان دچار این عارضه شده است؟ لطفا نظرات و تجربیات ارزشمندتان را با ما و کاربران عزیزمان در میان بگذارید.
