نورتریپتیلین از جمله داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای است که برای درمان افسردگی تجویز می‌شود. این دارو سبب حفظ تعادل مواد طبیعی خاص در مغز می‌شود. در این مقاله، نکات مهم مصرف و عوارض احتمالی نورتریپتیلین را بررسی می‌کنیم. اگر قصد مصرف نورتریپتیلین را دارید، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
نورتریپتیلین چیست؟
نورتریپتیلین نوعی داروی ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای است که به‌شکل کپسول یا مایع موجود است و موجب افزایش سروتونین و نوراپی‌نفرین در مغز و بهبود خلقوخو می‌شود. آونتیل و پاملور دو نام تجاری نورتریپتیلین هستند.
نکات مهم قبل از مصرف نورتریپتیلین
- دارو را طبق توصیه پزشک مصرف کنید و اگر سؤالی داشتید، حتما از پزشک یا داروساز بپرسید.
- دارو را در دمای اتاق و دور از نور و رطوبت نگه دارید.
- دارو را از دسترس کودکان و حیوانات دور نگه دارید.
- مصرف نورتریپتیلین برای افراد زیر ۱۸ سال توصیه نمی‌شود.
- اگر به‌تازگی حمله قلبی داشته‌اید، نباید نورتریپتیلین مصرف کنید.
- معمولا نورتریپتیلین ۱ تا ۴ بار در روز به‌صورت خوراکی مصرف می‌شود. اگر نوع مایع دارو را مصرف می‌کنید، حتما از پیمانه‌های مخصوص برای اندازه‌گیری آن استفاده کنید.
- میزان مصرف دارو به وضعیت بیماری و پاسخ به درمان تعیین می‌شود. معمولا پزشک برای کاهش احتمال عوارض جانبی (مثل خشکی دهان یا سرگیجه) ابتدا دوز کم دارو را تجویز می‌کند و به‌تدریج مقدار آن را افزایش می‌دهد.
- برای گرفتن نتیجه مطلوب دارو را طبق برنامه مصرف کنید. همچنین از مصرف مقدار بیشتر یا طولانی‌تر دارو خودداری کنید. با این کار بهبودی شما تسریع نمی‌شود و فقط احتمال عوارض جانبی افزایش می‌یابد.
- حتی اگر احساس بهبودی کردید، مصرف دارو را ادامه دهید. بدون مشورت با پزشک مصرف دارو را قطع نکنید. قطع ناگهانی دارو ممکن است سبب علائمی مثل تغییر خلقوخو، سردرد، احساس خستگی و تغییر وضعیت خواب بشود.
- نورتریپتیلین بلافاصله عمل نمی‌کند. ممکن است بعضی نتایج آن را بعد از ۱ هفته مشاهده کنید و گرفتن نتیجه کامل تا ۴ هفته زمان می‌برد.
- اگر بیماری شما بدتر شد یا طول کشید، به پزشک مراجعه کنید.
نحوه مصرف نورتریپتیلین
این دارو باید با یک لیوان آب مصرف شود. دارو را منظم و طبق دستورالعملش مصرف کنید.
فراموش‌کردن مصرف نورتریپتیلین
به محض به‌یادآوردن، دوز فراموش‌شده را مصرف کنید. اگر به زمان دوز بعدی نزدیکید، از مقدار فراموش‌شده صرف‌نظر کنید و از مصرف دوبرابری دارو خودداری کنید.
سوء‌مصرف نورتریپتیلین
اگر علائم سوء‌مصرف نورتریپتیلین مثل غش یا مشکل تنفسی دارید، با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید. سوء‌مصرف نورتریپتیلین علائم مختلفی دارد، از جمله:
- خواب‌آلودگی شدید؛
- توهم؛
- تپش قلب سریع؛
- غش؛
- تنفس آهسته؛
- تشنج.
مقدار مصرف نورتریپتیلین
۱. مقدار مصرف برای افسردگی در بزرگ‌سالان
- ۲۵ میلی‌گرم خوراکی ۳ تا ۴ بار در روز.
- حداکثر ۱۵۰ میلی‌گرم در روز.
نکات مهم
- ممکن است کل دز روزانه در یک وعده مصرف شود.
- بیماران باید با دزهای کمتر شروع شوند و دزها باید به تدریج افزایش یابد.
- هنگامی که دزهای بالای ۱۰۰ میلی‌گرم در روز تجویز می‌شود، باید سطح پلاسما کنترل شود و در محدوده بهینه ۵۰ تا ۱۵۰ نانوگرم در میلی‌لیتر حفظ شود.
۲. مقدار دارو برای افسردگی در سالمندان
- ۳۰ تا ۵۰ میلی‌گرم در چند دوز
نکات مهم
- ممکن است کل دوز روزانه در یک وعده مصرف شود.
- بیماران باید با دوزهای کمتر شروع کنند و دوزها به‌تدریج افزایش یابند.
عوارض جانبی نورتریپتیلین
- خواب‌آلودگی؛
- سرگیجه؛
- خشکی دهان؛
- تاری دید؛
- یبوست؛
- ضعف یا بی‌حسی ناگهانی؛
- گلودرد، کبودی راحت، خون‌ریزی غیرطبیعی؛
- یرقان؛
- افزایش فشار خون؛
- گزگز دست‌ها و پاها؛
- افزایش وزن؛
- مشکل ادرارکردن.
اگر علائم طولانی یا بدتر شدند، حتما به پزشک مراجعه کنید.
راهکارهایی برای کاهش عوارض جانبی نورتریپتیلین
- برای کاهش احتمال سرگیجه یا سبکی سر به‌آرامی از حالت نشسته یا درازکش بلند شوید.
- برای خلاصی از خشکی دهان آب‌نبات یا یخ بمکید، آدامس بجوید، آب بنوشید یا از جایگزین بزاق استفاده کنید.
- برای جلوگیری از یبوست غذاهای فیبردار بخورید، آب فراوان بنوشید و ورزش کنید. همچنین می‌توانید از ملین‌های طبیعی استفاده کنید. درباره نوع ملین مناسب با پزشک مشورت کنید.
- به یاد داشته باشید که نورتریپتیلین با توجه به شرایط شما و با درنظرگرفتن عوارض جانبی تجویز شده است. بسیاری از افراد بعد از مصرف دارو عوارض جانبی جدی ندارند.
- اگر عوارض جانبی جدی مثل افزایش ضربان قلب، حالت ماسک‌مانند صورت، گرفتگی عضلات، درد شکمی شدید، کاهش توانایی یا میل جنسی یا بزرگ‌شدن و درد سینه داشتید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
- ممکن است نورتریپتیلین میزان سرتونین را افزایش دهد و در موارد نادر موجب سندرم سروتونین شود. اگر داروهای دیگری مصرف می‌کنید که آنها هم سرتونین را افزایش می‌دهند، احتمال ایجاد سندرم سروتونین افزایش می‌یابد. پس درباره داروهای خود با پزشک صحبت کنید. همچنین علائم خاص مثل ضربان قلب سریع، توهم، ازدست‌دادن هماهنگی، سرگیجه شدید، حالت تهوع، استفراغ یا اسهال شدید، گرفتگی عضلانی، تب بی‌دلیل و بی‌قراری غیرطبیعی را به پزشک اطلاع دهید.
- در صورت ایجاد هرگونه عوارض خیلی شدید مثل درد، ورم یا قرمزی چشم، غش، گشاد‌شدن مردمک یا تغییر دید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
- واکنش حساسیتی خیلی شدید به نورتریپتیلین نادر است. بااین‌حال اگر علائمی مثل جوش، خارش و ورم به‌خصوص در صورت، زبان یا گلو، سرگیجه شدید یا مشکل تنفسی داشتید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
نکات احتیاطی
- اگر به داروهای سه‌حلقه‌ای یا هر ماده دیگری حساسیت دارید، قبل از مصرف نورتریپتیلین به پزشک اطلاع دهید. این داروها ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشند که واکنش حساسیتی یا مشکلات دیگری را ایجاد می‌کنند.
- اگر مشکل تنفسی، مشکل کبدی، سابقه حمله قلبی، مشکل ادرار (ناشی از بزرگ‌شدن پروستات)، پرکاری تیروئید، سابقه خانوادگی یا شخصی گلوکوم، سابقه شخصی یا خانوادگی بیماری‌های روانی یا خلقی (مثل اختلال دوقطبی یا روان‌پریشی)، سابقه خانوادگی خودکشی، تشنج یا بیماری‌هایی که احتمال تشنج را بیشتر می‌کنند (مثل بیماری‌های مغزی یا ترک الکل) دارید به پزشک اطلاع دهید.
- نورتریپتیلین ممکن است بر ضربان قلب (طولانی‌شدن کیو.تی (QT)) اثر بگذارد. در موارد نادر، طولانی‌شدن کیو.تی می‌تواند موجب ضربان قلب خیلی سریع و به‌ندرت کشنده شود و علائم دیگری ایجاد کند که باید بلافاصله به پزشک مراجعه کرد.
- اگر مشکلات قلبی، سابقه طولانی‌شدن کیو.تی یا سابقه خانوادگی مشکلات قلبی دارید، به پزشک اطلاع دهید. مصرف نورتریپتیلین با بعضی داروها می‌تواند احتمال طولانی‌شدن کیو.تی را بیشتر کند.
- کمبود پتاسیم و منیزیم ممکن است احتمال طولانی‌شدن کیو.تی را بیشتر کند. اگر از داروهای خاص (مثل قرص آب یا ادرار‌آور) استفاده می‌کنید یا شرایطی مثل تعریق شدید، اسهال یا استفراغ دارید به پزشک اطلاع دهید. درباره مصرف ایمن نورتریپتیلین با پزشک مشورت کنید.
- مصرف نورتریپتیلین می‌تواند موجب سرگیجه یا تاری دید شود. (مصرف الکل یا ماری‌جوآنا وضعیت را بدتر هم کند.) پس از رانندگی و انجام کارهایی که نیاز به هشیاری و دید واضح دارند، خودداری کنید.
- قبل از انجام جراحی یا کارهای مربوط به دندان، پزشک را در جریان مصرف نورتریپتیلین قرار دهید.
- شاید نیاز باشد در دوران مصرف نورتریپتیلین، آزمایش‌هایی مثل آزمایش قلب، آزمایش عملکرد کبد یا آزمایش سطح خونی نورتریپتیلین را انجام دهید.
- نورتریپتیلین ممکن است شما را به نور خورشید حساس کند. زمان قرارگیری در معرض نور خورشید را محدود کنید. زمانی که بیرونید، از لباس مناسب و ضدآفتاب استفاده کنید. اگر دچار آفتاب‌سوختگی یا تاول شدید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
- شکل مایع نورتریپتیلین ممکن است حاوی الکل باشد. اگر دیابت، وابستگی به الکل، بیمای کبدی یا هر شرایطی دارید که باید مصرف الکل را محدود کرد، به پزشک اطلاع دهید.
- ممکن است نورتریپتیلین کنترل قند خون را سخت کند. اگر دیابت دارید، مرتب قند خونتان را کنترل کنید و به پزشک گزارش دهید. شاید نیاز باشد داروی دیابت، برنامه ورزشی یا رژیم غذایی خود را تنظیم کنید.
- ممکن است افراد مسن به عوارض جانبی دارو به‌خصوص خشکی دهان، سرگیجه، گیجی، مشکل ادرارکردن یا طولانی‌شدن کیو.تی حساس‌تر باشند.
- در دوران بارداری، نورتریپتیلین تنها در صورت نیاز مصرف می‌شود. از آنجایی که مشکلات روانی یا خلقی درمان‌نشده (مثل افسردگی، اضطراب یا اختلال پنیک) می‌توانند مشکل جدی ایجاد کنند، بدون مشورت با پزشک مصرف دارو را قطع نکنید. اگر قصد بارداری دارید، درباره فواید و عوارض نورتریپتیلین در دوران بارداری با پزشک مشورت کنید.
- نورتریپتیلین می‌تواند وارد شیر مادر شود و تأثیرات نامطلوبی روی نوزاد شیرخوار داشته باشد. قبل از شیردهی با پزشک مشورت کنید.
هشدارها
داروهای ضدافسردگی برای طیفی از بیماری‌ها مثل افسردگی و سایر اختلالات روانی و خلقی تجویز می‌شوند. این داروها می‌توانند به جلوگیری از افکار خودکشی کمک کنند و فواید دیگری هم دارند. بااین‌حال بر اساس تحقیقات، ممکن است مصرف دارو در بعضی افراد افسردگی، سایر علائم خلقی یا افکار خودکشی را بدتر کند. بنابراین حتی اگر برای بیماری‌های روانی یا خلقی از دارو استفاده می‌کنید، بهتر است درباره فواید و خطرات داروهای ضدافسردگی با پزشک صحبت کنید.
همچنین اگر علائمی مثل بدترشدن شرایط، تغییر خلقی‌روانی غیرمعمول (اضطراب، حمله پنیک، مشکل خواب، بی‌قراری، احساس عصبانیت، اقدامات تکانشی، خستگی شدید، تکلم خیلی سریع) یا تغییر رفتاری غیرمعمول (افکار خودکشی) دارید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. اگر مصرف داروهای ضدافسردگی را تازه شروع کرده‌اید یا مقدار آن تغییر کرده است، به این علائم بیشتر دقت کنید.
تداخل دارویی نورتریپتیلین
ممکن است تداخل دارویی عملکرد نورتریپتیلین را تغییر دهید یا احتمال بروز عوارض جانبی را بیشتر کند. فهرستی از داروهای مصرفی‌تان تهیه کنید و در اختیار پزشک قرار دهید. مصرف هیچ دارویی را به خودسرانه شروع یا قطع نکنید.
بعضی از داروها مثل رقیق‌کننده‌های خون (مثل وارفارین)، دی‌سولفیرام، مکمل‌های تیروئید، داروهای خاص فشار خون بالا (مثل کولونیدین) ممکن است موجب تداخل دارویی با نورتریپتیلین شوند. داروهای دیگر مثل سایمتیدین و داروهای تنظیم ضربان قلب ممکن است نورتریپتیلین را از بدن شما حذف کنند یا اثرگذاری‌اش را مختل کنند. در ادامه بعضی دیگر از داروهایی را که ممکن است با این دارو تداخل داشته باشند، معرفی می‌کنیم.
۱. مهارکننده‌های مونوآمین‌اکسیداز
مصرف مهارکننده‌های مونوآمین‌اکسیداز (MAO) مثل ایزوکربوکسازید، متاکسالون، لینزولید، متیلن بلو، فنلزین، پیموزاید، تیوریدازین، پروکاربازین، ترانیل‌سیپرومین با نورتریپتیلین می‌تواند تداخل جدی ایجاد کند و حتی کشنده باشد. از مصرف هم‌زمان این داروها خودداری کنید. همچنین بیشتر مهارکننده‌های مونوآمین‌اکسیداز نباید دو هفته قبل و بعد از درمان با نورتریپتیلین مصرف شوند. درباره شروع یا قطع مصرف این داروها با پزشک مشورت کنید.
۲. داروهای افزایش سرتونین
اگر از داروهای افزایش سرتونین مثل فلوکستین یا ونلافاکسین استفاده می‌کنید، خطر سندرم یا مسمومیت سرتوونین افزایش می‌یابد. همچنین در زمان شروع مصرف دارو یا افزایش مقدار آن احتمال سندرم سروتونین وجود دارد.
۳. داروهایی که تداخلشان بر قلب اثر می‌گذارد
بسیاری از داروها مثل آمیودارون، آنتی‌بیوتیک‌ها، سوتالول، کوئینیدین، دوفنیدیل، ماکرولید در کنار نورتریپتیلین می‌توانند موجب طولانی‌شدن کیو.تی شوند. قبل از استفاده از نورتریپتیلین، درباره داروهای مصرفی‌تان با پزشک صحبت کنید.
۴. داروهای آرام‌بخش
اگر از داروهای خواب‌آور مثل آنتی‌هیستامین‌ها، داروهای ضداضطراب، آرام‌کننده‌های عضلانی یا مسکن استفاده می‌کنید، با پزشک صحبت کنید. بعضی داروها حاوی مواد خواب‌آورند. قبل از مصرف دارو برچسب آن را بخوانید و درباره ایمنی آن با پزشک صحبت کنید.
۵. داروهای حاوی آمی‌تریپتیلین
نورتریپتیلین شباهت زیادی به آمی‌تریپتیلین دارد. داروهای حاوی آمی‌تریپتیلین را همراه با نورتریپتیلین مصرف نکنید.
۶. داروهای بیماری پارکینسون
از مصرف نورتریپتیلین همراه با داروهای بیماری پارکینسون مثل بنزتروپین، تری هگزیفنیدیل خودداری کنید.
۷. داروهای مربوط به مشکل ادرارکردن
از مصرف نورتریپتیلین همراه با داروهای مربوط به مشکل ادرارکردن مثل اکسی‌بوتینین یا تولترودین خودداری کنید.
۸. داروهای مربوط به مشکل معده
از مصرف نورتریپتیلین همراه با داروهای مربوط به مشکل معده مثل دیسیکلومین یا هیوسیامین خودداری کنید.
انواع نورتریپتیلین در ایران
نورتریپتیلین به‌صورت قرص نورتریپتیلین ۲۵ میلی‌گرمی، قرص نورتیلین ۲۵ میلی‌گرمی و قرص نورتریپتیلین ۱۰ میلی‌گرمی عرضه می‌شود.
شما بگویید
شما چقدر با نورتریپتیلین آشنایی دارید؟ آیا تابه‌حال این دارو را مصرف کرده‌اید؟ در صورت تمایل، می‌توانید تجربه و نظرتان را در قسمت ارسال دیدگاه برایمان بنویسید و این مطلب را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
