تصور کنید برای خرید بیرون رفته‌اید و ناگهان افرادی محاصره‌تان می‌کنند که مدام در حال سرفه هستند؛ دچار احساس خفگی می‌شوید و حس می‌کنید که بیماری بقیه به شما هم سرایت کرده است. اینجاست که از خواب می‌پرید. اگر در طول همه‌گیری کرونا از این‌گونه خواب‌ها زیاد می‌بینید، باید بدانید که شما تنها نیستید. محققان در سراسر جهان متوجه افزایش کابوس های کرونایی در این دوران شده‌اند. همه‌گیری کرونا علاوه بر تأثیرات جسمی، مردم را از نظر روانی هم تحت‌تأثیر قرار داده است. اغلب مردم هر روز با استرس این بیماری دست‌وپنجه نرم می‌کنند. پس نفوذ این بیماری به رؤیاها خیلی هم غیرطبیعی نیست. چرا و چطور کووید بر رؤیاهایمان تأثیر می‌گذارد؟ در ادامه، به این سؤال پاسخ می‌دهیم و راه‌هایی برای بهتر خوابیدن در این دوران معرفی می‌کنیم.
دلیل کابوس های کرونایی
خوب خوابیدن تأثیرات مهمی بر سلامتی بدن انسان دارد و کم خوابیدن و اختلالات خواب سلامتی هرکسی را به خطر می‌اندازد. همه می‌دانیم که همه‌گیری کرونا بر خوابمان اثر منفی گذاشته است.
در سال ۲۰۲۰، در آمریکا از ۵۵۲۵ نفر به‌عنوان جامعه آماری درباره وضعیت خوابشان سؤالاتی پرسیده شد. نتیجه این نظرسنجی حاکی از این بود که پس از شروع همه‌گیری کرونا، تعداد افرادی که نمی‌توانسته‌اند مثل قبل راحت بخوابند، از ۳۶درصد به ۵۰٫۵درصد افزایش یافته است. همچنین این گروه آماری تغییراتی را در خواب‌هایشان تجربه کرده‌اند، تغییراتی مثل افزایش کابوس‌های واقعی و آزاردهنده.
کابوس‌ها شکلی از خواب هستند که اغلب در آنها خطری امنیت ما را تهدید می‌کند. افتادن از بلندی یا تحت‌تعقیب‌بودن رایج‌ترین موضوعات کابوس‌هاست. شاید برایتان سؤال شده باشد که خب دقیقا چه اتفاقی می‌افتد. در ادامه، با هم مهم‌ترین دلایل کابوس های کرونایی را مرور می‌کنیم.
۱. استرس ممکن است نقش مهمی داشته باشد
همه‌گیری کرونا خیلی زود شکل زندگی ما را تغییر داده و دلیل جدیدی برای افزایش استرس هرروزه ما شده است. عوامل استرس‌زای مرتبط با کووید کم نیستند و نگرانی‌های رایجی که این بیماری ایجاد کرده است عبارت‌اند از:
- مبتلاشدن خودتان یا عزیزانتان به کرونا یا مرگ بر اثر این بیماری؛
- دوری از خانواده یا دوستان در دوره‌های قرنطینه؛
- تغییرات چشمگیر در فعالیت‌های روزانه برای جلوگیری از شیوع کرونا؛
- سرِکارماندن یا بیکارشدن؛
- نامشخص‌بودن وضعیت مالی یا اقتصادی افراد؛
- دسترسی به امکانات بهداشتی یا دارویی؛
- بی‌نظمی در مدرسه رفتن دانش‌آموزان؛
- دسترسی به امکانات بهداشتی برای کودکان؛
- لغو سفرها یا رویدادهای مختلف؛
- پوشش رسانه‌ای درباره کرونا.
در سال ۲۰۲۰، نظرسنجی دیگری در آمریکا انجام شد که در آن از ۴۲۷۵ نفر درباره وضعیت خوابشان پرسیدند. بر اساس این نظرسنجی، بیشترین میزان استرس به این مسائل اختصاص داشت:
- طولانی‌شدن مدت زمان به خواب رفتن؛
- کوتاه‌شدن زمان خواب؛
- افزایش کابوس‌ها.
این نظرسنجی نشان داد افرادی که مستقیم درگیر کرونا شده‌اند، مثل کسانی که یکی از عزیزانشان را بر اثر این بیماری از دست داده‌اند، بیشتر تحت‌تأثیر رؤیاها قرار می‌گیرند. این افراد بیشتر از بقیه کابوس‌های کرونایی دیده‌اند. شدت کابوس‌هایشان هم به حدی بوده است که تا مدت‌ها پس از بیدارشدن به آن فکر می‌کرده‌اند.
افزایش کابوس‌ها در دوران بحران مسئله تازه‌ای نیست. کم نبوده‌اند مجروحان جنگی و بازمانده‌های حوادث وحشتناک که استرسشان بر رؤیاهایشان اثر منفی گذاشته است.
۲. همه‌گیری کرونا بر بسیاری از جوانب زندگی ما اثر گذاشته است
کابوس های کرونایی همیشه هم ناشی از استرس نیستند. گاهی هم این واقعیت که همه‌گیری کرونا بر جوانب مختلف زندگی‌مان تأثیر گذاشته است باعث می‌شود نتوانیم درست بخوابیم.
مثلا نتایج نظرسنجی مذکور، بیانگر مسئله دیگری هم هستند: «کسانی که به‌خاطر کرونا استرس کمتری داشتند یا اصلا استرس نداشتند هم درگیر کابوس های کرونایی شده‌اند.» بنابراین به نظر می‌رسد کووید ۱۹ صرف‌نظر از اینکه استرسمان را افزایش داده است یا نه هم ممکن است بر رؤیاهایمان تأثیر بگذارد.
گاهی ممکن است آنچه در خواب می‌بینیم انعکاسی از وقایعی باشد که در بیداری برایمان اتفاق افتاده‌اند. ممکن است بعضی از اتفاقاتی را که در بیداری تجربه کرده‌ایم باز هم در خواب ببینیم. دلیل این موضوع هم خیلی ساده است. خوابیدن در واقع روش مهمی برای ذخیره خاطرات تازه‌ای است که به دست آورده‌ایم. زمانی که می‌خوابیم، بخش‌هایی از مغزمان فعال می‌شوند که کار یادگیری را انجام می‌دهند و ممکن است به تصاویری گره بخورند که در رؤیاهایمان می‌بینیم.
تقریبا ۲ سال است که اقدامات پیشگیرانه یا محدودیت‌های کرونایی بخش مهمی از زندگی‌مان را تشکیل داده‌اند. بنابراین اصلا عجیب نیست که کرونا به رؤیاهایمان هم راه پیدا کرده باشد.
۳. کابوس های کرونایی روشی برای کمک به درک شرایط هستند
کابوس‌های کرونایی ممکن است روش مقابله‌ای مغز در برابر استرس‌های مربوط به همه‌گیری کرونا یا هضم تغییرات ناشی از این همه‌گیری باشد.
نتایج یکی از پژوهش‌های سال ۲۰۲۰ در انجمن روان‌شناسان آمریکا بسیار جالب است. این پژوهش نشان داد که در دوران همه‌گیری، افراد بیشتر از قبل خوابِ خوراکی می‌بینند. محققان معتقدند که شاید نگرانی مربوط به دسترسی به کمبود غذا یا احتکار مواد غذایی در این دوران دلیل این مسئله باشد.
علاوه بر این، در رؤیاها تصاویر مربوط به سر هم بیشتر شده است. محققان معتقدند دلیل این مسئله توجه بیشتر به سر در ساعات بیداری است، چراکه عوامل مرتبط با کووید مثل سرفه یا ماسک‌زدن افزایش پیدا کرده‌اند.
بسیاری از رؤیاهای همه‌گیری منفی هستند
به‌طور کلی کابوس های کرونایی با احساسات منفی همراه هستند. چنین رؤیاهایی ممکن است این احساسات را در شما ایجاد کنند:
در این رابطه پژوهش‌های مختلفی انجام شده است. در ماه می سال ۲۰۲۱ در ایتالیا پژوهشی درباره رؤیاها در طول قرنطینه کرونا انجام شد. نتایج این پژوهش حاکی از این بود که مردم در خواب‌هایشان همین ۳ احساسی را تجربه کرده‌اند که گفتیم.
نتایج پژوهشی دیگر در ماه سپتامبر سال ۲۰۲۰ هم نشان داد که در طول دوران همه‌گیری کرونا رؤیاهای همراه با احساسات منفی به‌ویژه در زنان افزایش چشمگیری داشته است.
سومین پژوهش در این رابطه در ماه مارس سال ۲۰۲۱ منتشر شده است. در این پژوهش رؤیاهای ۷۱ دانشجو در طول دوران قرنطینه کرونا تجزیه‌وتحلیل شد. نتیجه نشان‌دهنده این بود که دانشجویان دختر در مقایسه با قبل از دوران همه‌گیری، بیشتر کابوس می‌بینند و کابوس‌هایشان ترسناک‌تر از قبل شده است.
کابوس‌ها ممکن است بر زندگی‌تان اثر بگذارند. بر اساس نتایج یک بررسی پیش از دوران کرونا، افرادی که کابوس‌های مکرر می‌بینند در طول روز بیشتر از بقیه با مشکلاتی مثل خواب‌آلودگی و کمبود آرامش در بعدازظهر دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
رؤیاهای شیرین هم وجود دارند
کابوس های کرونایی کم نیستند، اما همه رؤیاهای این دوران هم با غم و ناراحتی همراه نیستند. هرچند اندک، رؤیاهای شیرینی هم گزارش شده‌اند. مثلا نتیجه پژوهشی در سال ۲۰۲۰ بیانگر این بوده است که تعداد رؤیاهای شیرین در طول دوران همه‌گیری کرونا در مقایسه با قبل افزایش یافته است. در واقع این رؤیاها با احساسات منفی کمتری همراه بوده‌اند. موضوع اغلب این رؤیاها عبارت‌اند از:
- پایداری؛
- تسلیم‌نشدن؛
- اوقات خوش در کنار خانواده.
آیا می‌توان از کابوس های کرونایی جلوگیری کرد؟
اگر درگیر کابوس‌های کرونایی شده‌اید، حتما دنبال راهی برای توقف آنها هستید. خب ما چند روش ساده را به شما معرفی می‌کنیم تا استرس کمتر و خواب بهتری داشته باشید.
۱. راهی برای کاهش استرس پیدا کنید
اگر احساس می‌کنید استرس عامل مهمی در کابوس دیدنتان است، سعی کنید راهی برای کاهش این استرس پیدا کنید. برای آنکه بهترین راه برای کاهش استرس را پیدا کنید، باید چندین روش را امتحان کنید. بعضی از راه‌های کاهش استرس عبارت‌اند از:
- برنامه ورزشی منظم؛
- انجام یوگا یا مدیتیشن؛
- انجام سرگرمی محبوبتان؛
- حمام آب‌گرم؛
- پیاده‌روی در فضای آزاد؛
- مطالعه؛
- گوش‌دادن به موسقی آرامش‌بخش؛
- آروماتراپی یا رایحه درمانی.
همچنین به‌رغم اهمیت آگاهی از اخبار روز، بهتر است مدتی کمتر اخبار را دنبال کنید. تماشای اخبار و حضور همیشگی در شبکه‌های اجتماعی باعث افزایش استرس می‌شود. البته همه این‌طور نیستند، اما اگر با تماشای اخبار استرس می‌گیرید، بهتر است برای مدتی این کار را متوقف کنید و به‌جایش کاری آرامش‌بخش انجام بدهید.
۲. روتین قبل از خواب درست کنید
تنظیم روتین قبل از خواب به شما کمک می‌کند آرامش بیشتری داشته باشید. بعضی از کارهایی که برای روتین قبل از خواب می‌توانید امتحان کنید عبارت‌اند از:
- تعیین زمان خواب و بیداری و تلاش برای پایبند بودن به آن؛
- ساکت و تاریک‌کردن اتاق‌خواب و تنظیم دمای آن؛
- انجام کاری آرامش‌بخش مثل حمام آب‌گرم یا مطالعه قبل از خواب؛
- مصرف‌نکردن موادی مثل کافئین یا نیکوتین در بعدازظهر؛
- استفاده‌نکردن از وسایل الکترونیکی مانند تلویزیون، رایانه یا تلفن همراه پیش از خواب.
۳. ورزش کنید
به‌طور کلی، انجام منظم حرکات ورزشی برای سلامت بدن مفید است. این کار باعث بهبود خلق‌وخوی شما هم می‌شود. بهتر است برنامه‌تان را طوری تنظیم کنید که بتوانید هر روز حداقل ۳۰ دقیقه ورزش کنید.
زمان انجام حرکات ورزشی بسیار مهم است. چند ساعت قبل از خواب از ورزش‌کردن خودداری کنید، چون ممکن است خوابتان را مختل کند.
۴. به بدنتان اهمیت بدهید
علاوه بر آنچه تاکنون گفتیم، مراقبت از بدن به روش‌های دیگر هم مهم است. برخی از روش‌های مراقبت از بدن عبارت‌اند از:
- داشتن رژیم غذایی سالم و متعادل؛
- کنترل چاقی یا اضافه‌وزن؛
- ترک سیگار؛
- انجام چکاپ منظم؛
- رعایت شرایط بهداشتی و محدودیت‌های کرونایی.
۵. با دیگران ارتباط برقرار کنید
ارتباط با دیگران روش مهمی برای حمایت‌کردن و حمایت‌شدن است. سعی کنید زمان بیشتری را با خانواده و دوستانتان سپری کنید. اگر استرستان زیاد است یا کابوس های کرونایی رهایتان نمی‌کنند، این موضوع را با اطرافیان خود در میان بگذارید. گاهی اوقات حرف‌زدن و شنیده‌شدن کمک بسیار خوبی است.
اگر با این مشکلات دست‌وپنجه نرم می‌کنید، وقت آن رسیده که درباره آن با کارشناس بهداشت روان صحبت کنید:
- کابوس‌های مکرر؛
- اختلال در خواب؛
- علائم نشان‌دهنده مشکلات روحی مثل اضطراب یا افسردگی؛
- تجربه کابوس‌هایی که بر زندگی روزمره‌تان تأثیر شدیدی گذاشته‌اند.
سخن پایانی
بیشتر مردم در دوران همه‌گیری، کابوس های کرونایی دیده‌اند و مهم‌ترین دلیلش استرسی است که این بیماری برای همه ایجاد کرده است. بنابراین باید برای کاهش این استرس تلاش کنیم. با روش‌های پیشنهادی می‌توانید خواب آرام‌تری داشته باشید. با وجود این اگر کابوس‌های مکرر زندگی‌تان را مختل کرده، بهتر است با کارشناس بهداشت روان مشورت کنید.
در افسردگی غم به لایه‌های عمیق زندگی نفوذ کرده و اختلالاتی در احساسات و رفتار شما به‌وجود می‌آورد. اگر احساس افسردگی دارید، حتما با کمک یک روانشناس متخصص مشکل را ریشه‌یابی کنید و برای حل آن راهکار بگیرید.برای ارتباط با مشاور متخصص افسردگی روی دکمه زیر کلیک کنید.
