کلسترول خون مادهای مومیشکل و چربیمانند است که در کبد تولید میشود. کلسترول برای سلامت کلی بدن و فرایندهایی مانند تولید هورمون و هضم غذاهای چرب ضروری است. ldl کلسترول اضافی یا همان لیپوپروتئین کمچگالی ممکن است باعث ایجاد پلاک در رگهایهای خونی شود، رگها را باریک کند و رسیدن خون به اندامهایی مانند قلب را سخت کند. هرآنچه لازم است درباره کلسترول بد بدانید، در این مقاله خواهید خواند. با ما همراه باشید.
کلسترول LDL چیست؟
ماده مومیشکل کلسترول در خون نامحلول است و با چسبیدن به پروتئینهایی بهنام لیپوپروتئین در رگها جریان مییابد و به قسمتهای مختلف بدن منتقل میشود. این لیپوپروتئینها دو نوعاند: لیپوپروتئین کمچگالی یا LDL و لیپوپروتئین پرچگالی یا HDL. لیپوپروتئین کمچگالی کلسترول بد نامیده میشود.
اگر این نوع لیپوپروتئین بیش از حد از رگهای خونی عبور کند، بهمرور زمان در کنارههای رگهای خونی انباشته و منجر به تشکیل پلاک میشود. تجمع پلاک در رگهای خونی ممکن است باعث باریکشدن رگها شود و هرچه رگهای خونی باریکتر باشند، رسیدن خون به قلب و سایر اندامها سختتر میشود.
مقدار ال دی ال کلسترول خون هر فرد چقدر باید باشد؟
یکی از شروط سلامت کلی بدن حفظ کلسترول نرمال خون است. از آنجایی که عوامل زیادی در تعیین مقدار کلسترول خون نقش دارند، لازم است افراد چکاپهای منظم و دورهای را جدی بگیرند تا پزشک در جریان عوامل تأثیرگذار بر مقدار کلسترول باشد و توصیههای لازم را ارائه کند.
طبقهبندی مقدار کلسترول LDL
|
مقدار کلسترول LDL |
وضعیت |
| کمتر از ۱۰۰ میلیگرم در دسیلیتر |
محدوده ایمن و توصیهشده |
|
۱۰۰ تا ۱۲۹ میلیگرم در دسیلیتر |
کمی بیشتر از محدوده ایمن |
| ۱۳۰ تا ۱۵۹ میلیگرم در دسیلیتر |
محدوده مرزی |
|
۱۶۰ تا ۱۸۹ میلیگرم در دسیلیتر |
کلسترول بالا |
| ۱۹۰ میلیگرم در دسیلیتر و بیشتر |
کلسترول بسیار بالا |
عوارض کلسترول بالا
بسیاری از افرادی که کلسترول بالایی دارند ممکن است حتی از این وضعیت مطلع نباشند. چون معمولا کلسترول بالا نشانه خاصی ندارد. اگر کلسترول بد خون بیش از حد باشد، ممکن است فرد متوجه برجستگیهای کوچکی بهنام زانتوما یا حلقههای سفید مایل به خاکستری در اطراف قرنیه چشم خود شود که به آن قوس قرنیه میگویند.
حمله قلبی یکی از مهمترین و رایجترین عوارض درماننکردن کلسترول بالاست. کلسترول بالا وضعیت خطرناکی است که فرد را در معرض ابتلا به بیماریهای دیگر قرار میدهد. رایجترین بیماریهای ناشی از کلسترول بالا عبارتاند از:
- سکته؛
- ایست قلبی ناگهانی؛
- بیماری شریان کاروتید؛
- بیماری عروق کرونر قلب؛
- بیماری شریان محیطی؛
- گرفتگی رگ قلب (آترواسکلروز).
برخی افراد ممکن است بهدلیل عوارض ناشی از کلسترول بالا در درازمدت نیاز به مصرف دارو یا حتی جراحی داشته باشند.
تشخیص کلسترول بالا
بهترین راه برای اطلاع از مقدار کلسترول LDL بدن آزمایش خون است. پزشک با تجویز آزمایش کامل کلسترول که پانل لیپیدی یا پروفایل لیپیدی نیز نامیده میشود، از مقدار دقیق انواع کلسترول خون مطلع میشود. اگر سطح کلسترول ldl فرد بیشتر از محدوده ایمن باشد، یعنی به کلسترول بالا مبتلاست و باید برای درمان اقدام کند.
چه افرادی باید آزمایش کلسترول بدهند؟
همه افراد باید از ۲۰سالگی آزمایش کلسترول بدهند. در صورتی که کلسترول فرد در وضعیت ایدئال و طبیعی باشد، احتمالا پزشک توصیه میکند برای اطمینان بیشتر هر ۴ تا ۶ سال یک بار این آزمایش را تکرار کند تا خیالش راحت شود. اگر نتیجه آزمایش حاکی از کلسترول بالا باشد، فرد باید تحت نظر پزشک باشد و درمان را آغاز کند و پزشک با تجویز آزمایشهای دورهای وضعیت کلسترول خون او را مرتب بررسی کند.
عوامل زمینهساز کلسترول بالا
- سن: احتمال ابتلا به کلسترول بالا در همه افراد با بیشترشدن سن افزایش مییابد، چون هرچه سن ما بیشتر میشود، فیلترکردن کلسترول برای بدن سختتر میشود.
- سابقه خانوادگی: کلسترول بالا یکی از بیماریهای ارثی است و ابتلای اعضای خانواده به این عارضه یکی از عوامل زمینهساز ابتلای سایر اعضا به آن محسوب میشود.
- چاقی و دیابت نوع ۲: افراد مبتلا به چاقی و دیابت نوع ۲ بیشتر در معرض خطر افزایش کلسترول بد و کاهش کلسترول خوب هستند.
- غذاهای مصرفی: غذاهایی مانند گوشتهای چرب، محصولات لبنی پرچرب و انواع فستفود حاوی مقادیر زیادی چربی اشباعشده و در برخی موارد چربی ترانس هستند. این دو نوع چربی کلسترول LDL شما را افزایش میدهند.
سایر عواملی که ممکن است احتمال ابتلای افراد به کلسترول بالا را افزایش دهند، عبارتاند از:
- بیتحرکی؛
- نوشیدن بیش از حد الکل؛
- رژیم غذایی سرشار از چربیهای اشباعشده و ترانس؛
- سیگارکشیدن. (سیگارکشیدن به رگهای خونی آسیب میرساند و ممکن است کلسترول خوب خون را کاهش دهد.)
برای پایین آوردن کلسترول بد خون چه باید کرد؟
خوشبختانه میتوانید با انجام اقداماتی کلسترول بد خون را کاهش بدهید و آن را به محدوده ایمن برسانید.
۱. تغییر سبک زندگی
اگر طبق آزمایشی که دادهاید کلسترول خونتان بالاست، تغییر سبک زندگی مهمترین کاری است که باید انجام دهید. در ادامه مقاله راهکارهای تغییر سبک زندگی را معرفی میکنیم.
۱. افزایش فعالیت بدنی
فعالیت بدنی منظم برای کاهش کلسترول و فشار خون بسیار مؤثر است و حتی ممکن است اضافهوزن را نیز کاهش دهد. منظورمان از فعالیت بدنی ورزشی متوسط است مانند پیادهروی تند یا دوچرخهسواری. مهمترین چیزی که باید در زمینه فعالیت بدنی به خاطر داشته باشید، منظمبودن آن است. حداقل پنج روز در هفته هر روز ۳۰ دقیقه ورزش هوازی انجام دهید.
۲. پیروی از رژیم غذایی سالم
فکرکردن به چیزهایی که باید بخورید راحتتر از چیزهایی است که نباید مصرف کنید. خوراکیهایی را در رژیمغذاییتان بگنجانید که برای سلامت قلب و کاهش کلسترول مفیدند. مثلا چند نمونه از سالمترین غذاها برای کاهش کلسترول عبارتاند از:
- غلات کامل؛
- گوشت کمچرب؛
- غذاهای دریایی؛
- میوهها و سبزیجات؛
- شیر، پنیر و ماست کمچرب.
خوردن غذاهای فیبردار مانند بلغور جو دوسر و لوبیا و همچنین چربیهای اشباعنشده مانند روغن زیتون، آووکادو و آجیل گزینههای خوبی برای سلامت قلب و کاهش کلسترول بد خون محسوب میشوند.
برای اطمینان از اینکه رژیم غذایی سالم شما حاوی تمام مواد مغذی و ویتامینهای ضروری است، بهتر است به متخصص تغذیه مراجعه کنید. همچنین میتوانید از پزشک سؤال کنید که کلسترول بد در چه غذاهایی است و چه غذاهایی را نباید مصرف کنید تا توصیههایی درباره مصرف مواد غذایی مفید نیز دریافت کنید.
۳. مصرف الکل را محدود کنید
نوشیدن بیش از حد الکل ممکن است میزان تریگلیسیرید را افزایش دهد. افزایش تریگلیسیرید همراه با کلسترول LDL بالا احتمال حمله قلبی و سکته را افزایش میدهد. محدودکردن مصرف الکل یا قطع کامل آن کلسترول بد خون را کاهش میدهد و سلامت کلی بدنتان را بهبود میبخشد.
۴. سیگار را ترک کنید
استعمال دخانیات به هر روشی برای بدن ضرر دارد. سیگارکشیدن باعث باریکترشدن رگهای خونی و افزایش کلسترول بد خون میشود. اگر سیگار میکشید و به کلسترول بالا هم دچارید، قطعا مهمترین کاری که باید انجام دهید، ترک سیگار است.
۲. مصرف دارو
گاهی کلسترول بد خون فرد بهقدری زیاد است که راهکارهای تغییر سبک زندگی مؤثر نیستند و فرد باید برای کاهش کلسترول دارو مصرف کند. پزشک ممکن است این داروها را تجویز کند:
- استاتینها: استاتینها رایجترین داروهایی هستند که برای درمان کلسترول بالا تجویز میشوند. طبق پژوهشها، این داروها احتمال حمله قلبی و سکته مغزی را در افراد مبتلا به LDL بالا کاهش میدهند.
- ازتیمایب: زمانی که استاتینها مؤثر نباشند، پزشک برای درمان کلسترول بد ازتیمایب را تجویز میکند.
- تسکیندهندههای اسید صفراوی: این داروها در صورتی تجویز میشوند که فرد نتواند استاتین مصرف کند یا کلسترول خون فرد با مصرف استاتین بهتنهایی پایین نیاید.
- مهارکنندههای PCSK9: مهارکنندههای PCSK9 هر دو هفته یک بار به پوست تزریق میشوند.
- لومیتاپید و میپومرسن. این داروها معمولا برای افرادی تجویز میشوند که سابقه خانوادگی کلسترول بالا دارند.
هر دارویی عوارض جانبی خاص خود را دارد، بنابراین مهم است که با پزشک خود درباره علت تجویز داروی خاص و عوارض جانبی احتمالی آن صحبت کنید.
کلام پایانی
برای اینکه بدنتان خوب عمل کند به مقداری کلسترول نیاز دارید، اما کلسترول LDL بیش از حد منجر به ایجاد پلاک در شریانها میشود. به همین دلیل مهم است که میزان کلسترول LDL خونتان را در محدوده طبیعی نگه دارید.
شما هم کلسترول بالا دارید؟ علائم کلسترول بالا در شما چه بوده است؟ برای کاهش کلسترول بالا از چه راهکارهایی استفاده کردهاید؟ لطفا نظرات و تجربیات ارزشمندتان را با ما و کاربران عزیزمان در میان بگذارید.
